2013թ.-ին ՄԱԿ-ի զարգացման «Շենքերի էներգետիկ արդյունավետության բարձրացում» ծրագրի առաջարկով փոփոխություններ են կատարվել «Էներգախնայողության եւ վերականգնվող էներգիայի մասին» ՀՀ օրենքում։

2016 թ.-ին հաստատված փոփոխություններով նշվում է, որ նոր կառուցվող բնակելի բազմաբնակարան շենքերում, ինչպես նաև պետական միջոցների հաշվին կառուցվող (վերակառուցվող, նորոգվող) օբյեկտներում էներգախնայողության և էներգաարդյունավետության պարտադիր տեխնիկական պահանջները պետք է պահպանեն նախագծողները, կառուցապատողները և շահագործման ընդունողները:

Այսինքն, յուրաքանչյուր կառուցվող շենք պետք է ենթարկվի օրենքի պահանջներին։ Էներգաարդյունավետ շենքերը պետք է ունենան էներգետիկ անձնագիր, որը հաստատվել է Ստանդարտացման եւ չափագիտության ազգային մարմնի կողմից։

Մինչդեռ պարզ չի՝ ո՞ր ստանդարտներով կառուցեն, եթե չկան ո՛չ պետական պաշտոնական ստանդարտները, ո՛չ էլ հսկող մարմինը:
Թեեւ ՄԱԶԾ-ը առաջարկում է խորհրդատվություն կառուցապատողներին եւ սահմանում է էներգաարդյունավետության ստանդարտներ, փոխանցում գիտելիքներ, այնուամենայնիվ վերահսկողություն չի իրականացնում։

Վերադառնալ սկիզբ

Շենքերի էներգաարդյունավետության ծրագրերը հիմնականում ֆինանսավորում են դոնոր կազմակերպությունները, որոնց նպատակն է բարեկարգել խորհրդային ժամանակներում կառուցված եւ արդեն մաշվածություն ունեցող շենքերը։

Շենքի ջերմամեկուսացումը բարելավելով հնարավոր է նվազեցնել էներգիայի կորուստը 50-80%-ով։ Ամեն տարի ջեռուցման վրա ծախսվող էներգիայի մեծ մասը վատնվում է չջերմամեկուսացված պատուհանների, ֆասադների, պարփակող կոնստրուկցիաների կամ ընդհանուր օգտագործման տարածքների՝ նկուղների ու ձեղնահարկերի պատճառով։ Հանգույցները, որոնցով տեղի է ունենում ջերմության կորուստը, կոչվում են ջերմային կամուրջներ:

2012-2018թթ.-ին «Հաբիթաթ ֆոր հյումենիթի Արմենիա» հիմնադրամի եւ ԱՄՆ միջազգային զարգացման գործակալության եւ Եվրամիության ֆինանսավորմամբ Երեւանում եւ մարզերում շենքերի բարեկարգման եւ էներգաարդյունավետության ծրագրեր են իրականացվել, որի արդյունքում 87 շենք դարձել է էներգաարդյունավետ, 42-ը՝ Երեւանում, 45-ը ՝ մարզերում։

Մարզերում 45 շենքի էներգաարդյունավետության ծրագրերն իրականացվել են Վայքում եւ Սպիտակում: Երկուսը հանրային նշանակության շենքեր են, մնացածը՝ բնակելի։ Երեւանում էներգաարդյունավետ դարձած շենքերը բազմաբնակարաններ են։

Երեւանի քաղաքապետարանը հանդիսանում է ծրագրերի գործընկեր: 2014-ին կնքվել է հուշագիր ՝ բազմաբնակարան շենքերի ընդհանուր տարածքների վերանորոգման համար: Հիմնադրամի գործընկեր «Ինեկոբանկ» ՓԲԸ-ն հատկացրել է ֆինանսավորման 70%-ը, իսկ 30%-ը սուբսիդավորել է համայնքը։ Շենքերի էներգաարդյունավետության բարձրացման վերաբերող մեկ այլ հուշագրով համայնքը սուբսիդավորել է ծախսերի 40%-ը։

Այս ծրագրերի ընթացքում վերանորոգում եւ շենքի էներգաարդյունավետությանն ուղղված աշխատանքներ են իրականացվել 25 բազմաբնակարան շենքում։

2013-2014թթ.-ին Երեւանի քաղաքապետարանը ՄԱԿ-ի «Շենքերի էներգետիկ արդյունավետության բարձրացման» ծրագրով աշխատանքներ է իրականացրել Ավանի Դ. Վարուժան 6 բազմաբնակարան շենքում: Ամբողջ շենքի բոլոր արտաքին մակերևույթներն են ջերմամեկուսացվել: Արտաքին պատերին ջերմամեկուսիչ նյութ է տեղադրվել, փոխվել են դռներն ու պատուհանները, ջերմամեկուսացվել է տանիքը, պատուհաններ են տեղադրվել շենքի նկուղային հարկի բացվածքներում։
2017թ.-ի հուլիսի 7-ին տեղի է ունեցել ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագիր – Կլիմայի կանաչ հիմնադրամ (ՄԱԶԾ-ԿԿՀ) «Շենքերի էներգաարդյունավետ արդիականացմանն ուղղված ներդրումների ռիսկերի նվազեցում» ծրագրի փաստաթղթի պաշտոնական ստորագրման արարողությունը։ Այս ծրագիրը Կլիմայի կանաչ հիմնադրամի կողմից ֆինանսավորված աշխարհում 10-րդ, իսկ եվրասիական տարածաշրջանում՝ առաջին ծրագիրն է: Մշակվել է ՀՀ բնապահպանության նախարարության, Երևանի քաղաքապետարանի և այլ շահագրգիռ նախարարությունների հետ սերտ համագործակցության արդյունքում: Հաստատվել է ԿԿՀ-ի կողմից 20 մլն ԱՄՆ դոլար դրամաշնորհային գումարով: Ծրագիրն ուղղվելու է ինչպես հասարակական, այնպես էլ բնակելի շենքերի էներգաարդյունավետ արդիականացմանը՝ ապահովելով առավել խոցելի տնային տնտեսությունների համար ծախսերի մատչելիություն։ Սա երկրորդ ծրագիրն է, որն ուղղված է շենքերի էներգաարդյունավետ արդիականացմանը, առաջին պիլոտային շենքը Ավանի Վարուժան 6 բազմաբնակարանն է։

Այս շենքի էներգաարդյունավետության ապահովումն իրականացվել է քաղաքապետարանի համաֆինանսավորմամբ, բնակիչները չեն մասնակցել ծրագրի ֆինանսավորմանը։ Սա Հայաստանում առաջին դեպքն է, երբ շենքն ամբողջությամբ ջերմամեկուսացվել է։ ՄԱԶԾ դիտարկմամբ՝ Էներգաարդյունավետության բարձրացման աշխատանքներից հետո շենքում ապահովվել է շուրջ 60% էներգախնայողություն: ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի հետ կառավարարությունը շարունակում է աշխատանքը:

Մինչեւ 2020թ.-ը, բացի այս մեկից, այլ բազմաբնակարան շենքում չի իրականացվել էներգաարդյունավետությանն ուղղված աշխատանք: 2020թ.-ի սուբվենցիոն ծրագրով նախատեսվում են ՀՀ 15 համայնքներում՝ Սպիտակում, Ախթալայում, Վանաձորում, Ստեփանավանում, Տաշիրում, Աշտարակում, Գյումրիում, Դիլիջանում, Իջեւանում, Բերդում, Քաջարանում, Սիսիանում, Վեդիում, Նոր Գեղիում եւ Արգելում շուրջ 125 շենքերի էներգաարդյունավետության բարձրացման միջոցառումներ:

Այս շենքերից 82-ում ամբողջությամբ էներգաարդյունավետության արդիականացում կկատարվի, իսկ մնացածում` տանիքների եւ մուտքերի ջերմամեկուսացում։ Ֆինանսավորման մոտ 30%-ը վճարելու է բնակիչը կամ համատիրությունը։ Մնացած մասը՝ պետությունը եւ դոնոր կազմակերպությունը։

Կառուցապատող որոշ ընկերությունների ՄԱԿ-ի ծրագիրը դրդեց մտածել էներգախնայող շենքեր կառուցելու ուղղությամբ: Օրինակ, «Ռենշին» ընկերության կառուցված շենքերից մեկն ունի էներգաարդյունավետության անձնագիր, որը տրամադրվում է նախագծային փուլում` ՄԱԶԾ-ի կողմից։

«Երբ ծանոթացանք ՄԱԿ-ի ծրագրի հետ, հասկացանք, որ ցանկանում ենք մեր շենքը կառուցել որպես էներգաարդյունավետ», - ասում է «Ռենշին» ընկերության գործադիր տնօրենի տեղակալ Լեւոն Կասպարովը։ Անդրադառնալով օրենսդրական փոփոխություններին՝ նա նույնպես նշում է վերահսկող կառույցի բացակայությունը։

Էներգաարդյունավետ շենքն արտաքնապես որեւէ ձեւով չի տարբերվում, սակայն եւ ձմռանը, եւ ամռանը պահպանում է էներգետիկ ռեսուրսները։ Արտաքին պատերը երեսպատված են ջերմամեկուսիչ նյութերով, տանիքը եւ առաջին հարկի տակը ջերմամեկուսացված է, ապակիները եւս երեսպատված են ջերմամեկուսիչ շերտով։ Սակայն, դեռեւս ոչ մի ուսումնասիրություն չի եղել նորակառույց որևէ շենքում՝ պարզելու՝ ինչպես է կատարված աշխատանքն ազդել բնակիչների գրպանների վրա։