Ներքին Գետաշեն.
Նոր կյանքի հին տունը

Համույթի ակունքներում ներքինգետաշենցի Աշոտ Հովհաննիսյանն էր։ Ապագա երաժիշտն առաջին վոկալ խումբն ստեղծում է դեռ խորհրդային բանակում, Ռուսաստանի Պեմզա քաղաքում ծառայելու տարիներին։ Խումբը հայկական երգեր էր կատարում, իսկ անդամները զորամասում ծառայող հայերն էին։ Հայկական երկացանկը կատարում էին ոչ միայն զինվորների համար, հաճախ նաև՝ մոտակա և հեռավոր բնակավայրերում՝ համերգների ժամանակ։ Գյուղական համերգների համար ուրախ ու թեթև ազդագիր էին ընտրում

Պեմզայում Աշոտ Հովհաննիսյանը աշխատում է նաև քաղաքի Մշակույթի տանը՝ որպես կուլտուր-մասսայական աշխատանքների կազմակերպիչ։ Ծառայության տարիների փորձով և Մոսկվայում վոկալ-գործիքային հեռակա կրթություն ստացած՝ նա վերադառնում է Ներքին Գետաշեն 1970-ականների սկզբին և ընդգրկվում Մշակույթի տան աշխատանքների կազմակերպման գործում։

Գյուղի նորաստեղծ երգի-պարի խմբակը բավական մեծ էր։ Երբեմն խմբի անդամների թիվը հասել է 150-ի։ Ի տարբերություն Ծովասարի, Զոլաքարի և հարևան Ձորագյուղի, որտեղ պարային խմբերի հիմք դարձան երգի և պարի ընտանեկան ժառանգության կրող ավագ և տարեց սերնդի ներկայացուցիչները, Ներքին Գետաշենում խմբակները կազմվեցին երեխաներից և պատանիներից։ Ընդունելությունը մինչև 18 տարեկան երեք տարիքային խմբով էր կատարվում։ Ներքին Գետաշենի Մշակույթի տունը ապահովված էր նյութատեխնիկական բազայով, մասնավորապես՝ ժողովրդական երաժշտական գործիքներով՝ թառ, քյամանչա, ուդ, ակորդեոն, դհոլ, զուռնա։

Մշակույթի տան գեղմասվար Աշոտ Հովհաննիսյանը նվագում էր կլառնետ, դուդուկ, զուռնա, ակորդեոն, շվի, դաշնամուր: Նա շուտով ընդունվեց Հայաստանի պետական գուսանական անսամբլ, իսկ 1980-ականներին ստեղծեց իր վոկալ-գործիքային անսամբլը։ Ինչպես պրոֆեսիոնալ, այնպես էլ ինքնուս երաժիշտներից կազմված խումբը շուտով բավականին ճանաչվեց։ Անսամբլն ուներ 10-15 անդամ, որից 4-5 երգիչ։ Բացի պլանային համերգներից՝ Մշակույթի տան երգի-պարի խմբերը ամսական համերգներ էին ունենում գյուղում։

Մշակութային կյանքի աշխուժությունը պահպանվեց մինչև 1990-ականներ, և, ինչպես շատ Մշակույթի տներ Հայաստանում հետխորհրդային շրջանում, հիմնականում մատնվեց անգործության։ Շենքն անմխիթար վիճակում հայտնվեց։ Անսամբլի անդամները ցրվեցին, դրան նպաստեց սեզոնային և մշտական արտագաղթը։

Ներքին Գետաշենի Մշակույթի տունը հետխորհրդային շրջանում երբևէ չի վերանորոգվել, երբեմն-երբեմն ծառայել է այլ նպատակների, օրինակ, ընտրություններին վերածվելով ընտրատեղամասի։

Երկու տարի առաջ Գեղարքունիքի մարզի Կարատե-դո ֆեդերացիայի նախագահ Արամազդ Կյուրեղյանը տեղական իշխանությունների համաձայնությամբ, սեփական միջոցներով նախ վերանորոգել է Մշակույթի տան մարզադահլիճը, որտեղ պարապմունքներն է անցկացնում կարատե-դոյի իր խումբը։

Հետո, արդեն համագյուղացիների հանգանակությունների միջոցով, նորոգվել է պարասրահը, տարեցների համար Ժամանցի կենտրոնը։ Այժմ հետխորհրդային ավերակների մեջ ստեղծվել են կենդանության կղզյակներ։ Նորացվել է գրադարանի ամբողջ գույքը։

Մշակույթի տանը ստեղծել է Ռազմահայրենասիրական դպրոց, որտեղ պատանիները պետք է տիրապետեն զենքին, հատուկ այդ նպատակով բերվել են ինքնաձիգների մուլյաժներ։ Պարապմունքներն անցկացնում է Արցախյան Քառօրյա և 44-օրյա պատերազմներին մասնակցած մասնագետը:

Պարապմունքներին մասնակցում են մոտ 15-30 տարեկան շուրջ երեք տասնյակ պատանիներ ու երիտասարդներ: Ըստ էության, Ներքին Գետաշենի օրինակով կարելի է տեսնել, թե պետական մշակութային քաղաքականության, ինստիտուցիոնալ կառույցների բացակայության պայմաններում ինչպես են մեկ կամ մի քանի երիտասարդ անհատներ կարողանում համախմբվել ու փորձել օգտագործել ծորհրդային ժառանգությունը՝ համայնքային մասնակցայնությամբ վերականգնելով գյուղի ակտիվ կյանքը։

Գյուղում մշակութային կյանքին և ժամանցի ուղղությամբ արվող քայլերը թելադրված չեն իշխանությունների կողմից։

Նորոգված պարասրահի մի որմնանկարը վստահվել է գյուղի դպրոցի նկարչական խմբակն ավարտած երիտասարդներին։ Բայց, խնդրահարույց է մնում պետական մակարդակով մշակութային քաղաքականության բացակայությունը։