Մարտունու մշակույթի հենման կետերը
ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ կենսագրության առաջին տասնամյակներում, միության այլ պետությունների պես, երկրում գյուղ չկար` ակումբ չունենար: Իսկ արդեն Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ամբողջ ԽՍՀՄ-ում սկսվեց Մշակույթի տների զանգվածային տարածումը: Խորհրդային Հայաստանում Մշակույթի տներ կառուցելու մասին առաջին որոշումն ընդունվեց Հայաստանի Կոմկուսի Կենտկոմի բյուրոյի կողմից, 1932թ. մարտի 12-ին: Այդպես երկրի նոր զարգացող քաղաքներում ստեղծվեցին կենտրոններ, որոնց վստահվեց բնակավայրերի մշակութային կյանքի կազմակերպումը:
Ակումբը՝ կլուբը, տեղակայվում էր քիչ թե շատ բարեկարգ որևէ խրճիթում, որտեղ լուսավոր ու տաք պիտի լիներ զանազան մշակութային միջոցառումների համար մարդկանց հրապուրել-բերելու համար: Խրճիթ-ընթերցարանների, գյուղական ակումբների, կարմիր անկյունների նպատակը` «կուլտուր-լուսավորական» աշխատանքներն էին:
Սակայն, եթե գործառույթները գրեթե նույնն են մնացել, ապա շատ բան էլ փոխվել է, օրինակ` կառավարման համակարգը: Խորհրդային շրջանում Մշակույթի տները ենթակա էին Կուլտուրայի մինիստրությանը, այսօր ունեն համայնքային ենթակայություն։
Սակայն, եթե գործառույթները գրեթե նույնն են մնացել, ապա շատ բան էլ փոխվել է, օրինակ` կառավարման համակարգը: Խորհրդային շրջանում Մշակույթի տները ենթակա էին Կուլտուրայի մինիստրությանը, այսօր ունեն համայնքային ենթակայություն։
Թեև Մշակույթի տները հիմնվեցին որպես խորհրդային գաղափարախոսության ագիտացիայի գործիքներ, բայց գոնե 60-ականներից շատ առումներով դարձան ազգային-ավանդական մշակույթի ներկայացման ու տարածման տարածքներ։ Ձնհալի տարիների բերած որոշակի ազատականացումը հիմք տվեց շոշափել և բարձրաձայնել ազգային խնդիրներ՝ արցախյան հարցից մինչև Ցեղասպանություն, նպաստեց և մշակութային կյանքի ազատականացմանը։
Փաստացի, կտրվեց Մշակույթի տների կապը մշակութային քաղաքականության մշակման և իրականացման գլխավոր կառույցի՝ Մշակույթի նախարարության հետ, ինչով նրանք զրկվեցին նաև պետական ֆինանսավորումից։
Մարտունու համայնքի մշակութային անցյալի ու ժամանակակից մշակութային տների վիճակի օրինակով ներկայացնում ենք մշակութային փոխակերպումների ընթացքը։
Մարտունի
Քաղաքի մշակույթի մեկ երրորդը
Վարդենիկ
Գյուղ կանգնի՝ գերան կկոտրի
Ծովասար
Ավանդույթի ուժը․․․
Զոլաքար
Քալաշյաններ և ոչ միայն
ՆԱԽԱԳԾԻ ՎՐԱ ԱՇԽԱՏԵԼ ԵՆ
Նախագիծը հիմնված է «Աջակցություն քաղաքացիական հասարակությանը՝ հանուն բարեփոխումների վրա ներգործության» ծրագրի շրջանակում հետազոտողներ Գոհար Ստեփանյանի, Շուշան Սարատիկյանի և Զարուհի Համբարձումյանի կողմից իրականացված ազգագրագիտական ուսումնասիրության վրա։
Խմբագիր/Լրագրող
Լուսանկարիչ
«
«Մարտունու տարածաշրջանի մշակութային կյանքը խորհրդային շրջանում և վերաիմաստավորման հնարավորությունները հետխորհրդային շրջանում» ծրագիրն իրականացվում է Մարտունի ԻնֆոՏան կողմից «Աջակցություն քաղաքացիական հասարակությանը՝ հանուն բարեփոխումների վրա ներգործության» ծրագրի շրջանակում։ Նյութի բովանդակության համար պատասխանատու է միայն ստեղծողը։ Հոդվածաշարում արտահայտված տեսակետները/ բովանդակությունը կարող են չհամընկել Շվեդիայի կառավարության տեսակետների հետ։ «Աջակցություն քաղաքացիական հասարակությանը՝ հանուն բարեփոխումների վրա ներգործության» ծրագիրն իրականացվում է Եվրասիա համագործակցություն հիմնադրամի կողմից Շվեդիայի կառավարության աջակցությամբ։