մաս 3
Արդյունաբերական
տարածքների
վերաիմաստավորում
Արդյունաբերական սարքավորումների գործարանը («Պրոմպրիլադ») Իվանո-Ֆրանկովսկի խոշորագույն արտադրամասերից էր: Գործարանի պատմությունը սկիզբ է առել 18-րդ դարի դարբնոցներից և փականագործական արտադրամասերից: Սակայն հզորության գագաթնակետին գործարանը հասել է 1980-ներին:
Խորհրդային «Պրոմպրիլադը» մասնագիտացված էր գործիքաշինության և սպառողական ապրանքների ոլորտում, արտադրում էր ավտոմատ սարքավորումներ և գազի հաշվիչներ: Գործարանն այսօր էլ արտադրանք է տալիս, սակայն` անհամեմատ փոքր ծավալներով: Այնուամենայնիվ, արդյունաբերական տարածքի մեծ մասն այլևս չի օգտագործվում և վերանորոգման կարիք ունի:
2015 թվականից «Տաք քաղաք» ՀԿ-ի թիմն սկսել է գործարանի վերաիմաստավորման գործընթաց: «Promprilad Renovation» ծրագրի առաջին երկու տարում կատարվել է հետազոտական աշխատանք: Սահմանվել են ծրագրի տեսլականը, դրա նպատակները և ընդհանուր հայեցակարգը, ձևավորվել ծրագրի գործընկեր կազմակերպիչների ցանց:
Հաջորդ փուլում ուսումնասիրվել են գործարանի պատմությունը, շրջանի տնտեսական ներուժը, մշակվել է ճարտարապետական հայեցակարգը, ստեղծվել է պիլոտային նախագիծ` մեկ հարկաբաժնի համար, որը գործարկվեց երեք տարի անց` 2018-ի մարտին:
Այստեղ կառուցվել են գրասենյակային տարածքներ (co-working space), լաբորատորիաներ, արհեստանոցներ, ցուցահանդեսային և զվարճանքի կենտրոններ, ռեստորան: Հետագայում այստեղ նույնիսկ նախատեսվում է կառուցել համերգասարահ, հյուրանոց և հանրակացարան, ֆերմերային շուկա: Պարբերաբար այստեղ էքսկուրսիաներ են կազմակերպվում տեղի բնակիչների և հյուրերի համար, որտեղ ներկայացվում է գործարանի պատմությունը և վերաիմաստավորման արդյունքները:
Խորհրդային «Պրոմպրիլադը» մասնագիտացված էր գործիքաշինության և սպառողական ապրանքների ոլորտում, արտադրում էր ավտոմատ սարքավորումներ և գազի հաշվիչներ: Գործարանն այսօր էլ արտադրանք է տալիս, սակայն` անհամեմատ փոքր ծավալներով: Այնուամենայնիվ, արդյունաբերական տարածքի մեծ մասն այլևս չի օգտագործվում և վերանորոգման կարիք ունի:
2015 թվականից «Տաք քաղաք» ՀԿ-ի թիմն սկսել է գործարանի վերաիմաստավորման գործընթաց: «Promprilad Renovation» ծրագրի առաջին երկու տարում կատարվել է հետազոտական աշխատանք: Սահմանվել են ծրագրի տեսլականը, դրա նպատակները և ընդհանուր հայեցակարգը, ձևավորվել ծրագրի գործընկեր կազմակերպիչների ցանց:
Հաջորդ փուլում ուսումնասիրվել են գործարանի պատմությունը, շրջանի տնտեսական ներուժը, մշակվել է ճարտարապետական հայեցակարգը, ստեղծվել է պիլոտային նախագիծ` մեկ հարկաբաժնի համար, որը գործարկվեց երեք տարի անց` 2018-ի մարտին:
Այստեղ կառուցվել են գրասենյակային տարածքներ (co-working space), լաբորատորիաներ, արհեստանոցներ, ցուցահանդեսային և զվարճանքի կենտրոններ, ռեստորան: Հետագայում այստեղ նույնիսկ նախատեսվում է կառուցել համերգասարահ, հյուրանոց և հանրակացարան, ֆերմերային շուկա: Պարբերաբար այստեղ էքսկուրսիաներ են կազմակերպվում տեղի բնակիչների և հյուրերի համար, որտեղ ներկայացվում է գործարանի պատմությունը և վերաիմաստավորման արդյունքները:
$ 5 մլն
ներգրավված միջոցների ծավալը 2019 թվականի դեկտեմբերի դրությամբ
409
ներդրող
5 800 m²
վերանորոգված տարածք
300
նոր աշխատատեղ
2020 թվականին ծրագրի հիմնադիրները գնեցին գործարանի բաժնետոմսերի ամբողջական փաթեթը: Այսպիսով, գործարանը պատկանում է «Պրոմփրիլադ ռենովացիա»-ին:
Ըստ ներդրումային ծրագրի, 5 տարվա ընթացքում նախագծում կներգրավվի ավելի քան $ 700 մլն, որպեսզի աստիճանաբար գործարկվեն 6 շենքի և 38 000 քմ մակերեսով զբոսայգու տարածքները:
«Promprylad Renovation» նախագիծն արդեն մեծ դեր է խաղում քաղաքում մշակութային և սոցիալական նախաձեռնությունների զարգացման համար: Նման կազմակերպությունների համար տարածքի վարձակալությունը զեղչված գնացուցակով է: Արդեն գործում է 23 գրասենյակ, և տարեկան 600 միջոցառում է անցկացվում:
Վերաիմաստավորվող գործարանը ոչ միայն նոր հնարավորություններ է ընձեռում տեղի երիտասարդներին: Ֆրանկովսկում Լվովի բիզնես դպրոցի պես հեղինակավոր կազմակերպությունն է հայտնվել, որը գործում է Պրոմպրիլադի տարածքում: Նախագիծը համախմբել է երկրի խոշոր քաղաքներից այստեղ տեղափոխված երիտասարդ մասնագետներին: Նրանք ունեին հնարավորություն ապրել թե Կիևում, թե Բեռլինում և Վիեննայում, սակայն, հավատալով գաղափարին, ընտրել են Ֆրանկովսկը:
Ըստ ներդրումային ծրագրի, 5 տարվա ընթացքում նախագծում կներգրավվի ավելի քան $ 700 մլն, որպեսզի աստիճանաբար գործարկվեն 6 շենքի և 38 000 քմ մակերեսով զբոսայգու տարածքները:
«Promprylad Renovation» նախագիծն արդեն մեծ դեր է խաղում քաղաքում մշակութային և սոցիալական նախաձեռնությունների զարգացման համար: Նման կազմակերպությունների համար տարածքի վարձակալությունը զեղչված գնացուցակով է: Արդեն գործում է 23 գրասենյակ, և տարեկան 600 միջոցառում է անցկացվում:
Վերաիմաստավորվող գործարանը ոչ միայն նոր հնարավորություններ է ընձեռում տեղի երիտասարդներին: Ֆրանկովսկում Լվովի բիզնես դպրոցի պես հեղինակավոր կազմակերպությունն է հայտնվել, որը գործում է Պրոմպրիլադի տարածքում: Նախագիծը համախմբել է երկրի խոշոր քաղաքներից այստեղ տեղափոխված երիտասարդ մասնագետներին: Նրանք ունեին հնարավորություն ապրել թե Կիևում, թե Բեռլինում և Վիեննայում, սակայն, հավատալով գաղափարին, ընտրել են Ֆրանկովսկը:
Ինչպե՞ս է դա աշխատում։
Impact investment project
«Promprylad Renovation»-ը ազդեցիկ ներդրումային ծրագիր է: Այսինքն, ներդրողն ստանում է գումարի վերադարձ`որպես բաժնեմասի շահույթ, ինչպես նաև` սոցիալական ազդեցություն տարածաշրջանի զարգացման վրա: Մինիմալ ներդրումների չափը 1000$ է:1Ոլորտների խաչմերուկ
«Promprylad Renovation» նախագիծը կենտրոնացած է զարգացման չորս ոլորտների վրա` նոր տնտեսություն, քաղաքաշինություն (ուրբանիզմ) , ժամանակակից արվեստ և կրթություն: Ծրագրի նպատակն է բացահայտել քաղաքի և տարածաշրջանի տնտեսական ներուժը, զարգացնել տեղական ձեռնարկությունները և ստեղծել մոդել այլ քաղաքների համար:2Ֆինանսավորման բարդ համակարգ
Նախագիծն իրականացվում է մեծ թվով գործընկերների հետ: Դրամաշնորհներ են հատկացրել Շվեդիայի և Կանադայի կառավարությունները, իսկ ներդրողների թվում կան միջազգային և ուկրաինական խոշոր ընկերություններ, մասնավոր կազմակերպություններ և անհատներ: Ներդրումներ են արվել $ 1000-ից $ 500,000-ի չափով:3Նոր տեսակի էկոհամակարգ
Promprylad Project- ը նոր ձևաչափի էկոհամակարգ է, որն իր մեջ ներառում է տարատեսակ համադրություն ՝ ոչ ֆորմալ կրթություն, քաղաքաշինական նախագծեր, ժամանակակից արվեստ և նոր տնտեսություն: Այս բոլոր տարրերը, ըստ վեց ֆունկցիոնալ ոլորտի, նախատեսված են ապրելու, աշխատելու, զվարճանալու, սնվելու, գնումներ կատարելու և ստեղծագործելու համար:
Տարածքը բաշխվելու է հետևյալ կերպով:4$1 = $5
Նախագծի կարևոր առաքելությունը քաղաքի զարգացման և կյանքի բարելավվման գործում սոցիալական ներդրումն է: Հաշվարկների համաձայն, ներդրված 1 դոլարը ստեղծում է 5 դոլարի սոցիալական ազդեցություն:
Այդ ազդեցությունը գնահատելու համար օգտագործվում է ներդրման սոցիալական վերադարձի ցուցանիշը (SROI - Social return on investment):5Եկամտի հիմնական աղբյուրները
«Պրոմպրիլադ» նախագիծը եկամուտ է ստանում/ստանալու գրասենյակային և այլ տարածքների վարձակալությունից, միջոցառումների տոմսերի վաճառքից, ինչպես նաև` հյուրանոցային բիզնեսից և նախագծի ֆրանշիզի վաճառքից: Ենթադրվում է, որ նախագիծը կարդարացնի ներդրումները 2024 թվականին:6
Բարի օր, իմ անունը Յուրի Ֆիլյուկ է: Ես «Տաք քաղաք» հարթակի հիմնադիրներից եմ: Դա Իվանո-Ֆրանկովսկի քաղաքացիական հարթակներից է: Բացի այդ, «Պրոմպրիլադ.վերականգնում» նախագծի ղեկավարն եմ: «Պրոմպրիլադ»-ը գտնվում է քաղաքի կենտրոնում:
Ժամանակին շատ խոշոր գործարան էր: Այն տարածաշրջանի գիտատեխնիկական առաջատարն էր: Սակայն հետխորհրդային ժամանակներում կորցրեց հզորությունը,
բազմակի անգամ նվազեցրեց ներուժը:
Մենք հասկացանք, որ ընտիր նախագիծ կլինի` քաղաքին օգնելու տեսանկյունից, եթե վերագործարկենք հետխորհրդային համատեքստից: Տալով ժամանակակից զարգացում`
անցկացնենք զարգացման չորս հիմնական ուղղության պրիզմայով` արդի կրթություն, ժամանակակից ակտուալ արվեստ, նոր տնտեսություն և ուրբանիստիկայի զարգացում:
Մեզ հաճախ են հարցնում, թե ինչպես խիզախեցինք ու «Պրոմպրիլադի» պես փառատենչ ձեռնարկն սկսեցինք: Եթե «Պրոմպրիլադ»-ը մեր առաջին նախագիծը լիներ, մաքուր արկածախնդրություն կդառնար:
Ի սկզբանե, «Պրոմպրիլադ»-ի նախաձեռնողը «Տաք քաղաք» հարթակն է, որն այդ պահին շուրջ 400 նախագիծ էր իրագործում: Այսինքն, մենք արդեն մեծաքանակ գործընկերներ ունեինք: Հիմքում տարաբնույթ գործարար ոլորտն էր, հասարակական կազմակերպությունները, քաղաքային իշխանության հետ ձեռքբերած երկխոսությունն ու համագործակցությունը:
Ամենաառաջին փուլում վարձեցինք գործարանի դատարկ հատվածը: Մեկ հարկ էր` 1800 քմ: Մեր փողերով, միջազգային դոնորների և 22 մասնավոր ներդրողի աջակցությամբ, որոնք հավատացին նախագծին, երբ այն դեռ գաղափար էր, ընդհանուր 1,3 միլիոն դոլար բյուջեով կատարեցինք անհրաժեշտ ուսումնասիրությունները:
1800 քմ տարածքը հագեցրեցինք ենթակառուցվածքներով: Այստեղ 16 գործառույթ կա, 16 տարբեր օպերատորներ, որոնք տարբեր բաներով են զբաղվում: Սակայն նրանք աշխատում են իբրև մի միասնական էկոհամակարգ: Բոլորը հատվում են:
Այս նախագծի հմայքն այն է, որ այստեղ կատարվողից բացարձակ բոլորը շահում են, քանի որ սա լրիվ նոր կատեգորիա է: Այս հարկաբաժնի հիմնադրումից շուրջ երկու տարի է անցել: Տարբեր ընկերություններից մոտ 100 հայտ ենք ստացել` ընդհանուր 50 հազար քմ-ի համար:
Նախագծով նախատեսված է ցածր վարձադրույքով տրվող տարածքի 30 տոկոսը գործարկել սակավաշահ կամ ընդհանրապես անեկամուտ ձեռնարկներում` կրթության, արվեստի և գիտության համար: Արագացուցիչ-ինկուբատորների գործառույթները պետք են փոքր և միջին բիզնեսի զարգացման համար:
Ընդհանուր առմամբ, գրեթե 3 միլիոն դոլար «հրապուրեցինք»: Այժմ գործարանի փրկագնման մեջ ենք: Այսօր արդեն վերակառուցել ենք շուրջ 6000 քմ` 5800 քմ տարածք, որն արդեն տրված է վարձակալության և, փաստացի, հենց այս պահին դրական եկամուտ են բերում: Տարածքի 70 տոկոսը հատկացրել ենք սարքավորումներին:
Պարզապես, դրանք կետային են օգտագործվում` շատ ցածր շրջանառությամբ: Հիմա արտադրության զարգացման տարատեսակ սցենարներ ենք մշակում: Կարևոր է, որ արտադրությունը զարգանա: Սակայն այն կարելի է կազմակերպել ավելի փոքր տարածքում, արդիականացնել ու դարձնել ավելի արդյունավետ: Իսկ այս մասում կգործեն սոցիալական նոր գործառույթները: Նախագիծն արդեն ազդեցություն ունի քաղաքի վրա:
Գործող մասը մագնիս է այն տաղանդների համար, որոնք ավելի հաճախ են Իվանո-Ֆրանկովսկն ընտրում` ապրելու համար: Օրինակ, թրենդ կա, որ Կիևի և Լվովի բնակիչները տեղափոխվում են Ֆրանկովսկ: Քանի որ այստեղ ստեղծվում է հնարավորությունների լիակատար ներկապնակը, որպեսզի ժամանակակից մարդը կարողանա իրագործվել:
Ժամանակին շատ խոշոր գործարան էր: Այն տարածաշրջանի գիտատեխնիկական առաջատարն էր: Սակայն հետխորհրդային ժամանակներում կորցրեց հզորությունը,
բազմակի անգամ նվազեցրեց ներուժը:
Մենք հասկացանք, որ ընտիր նախագիծ կլինի` քաղաքին օգնելու տեսանկյունից, եթե վերագործարկենք հետխորհրդային համատեքստից: Տալով ժամանակակից զարգացում`
անցկացնենք զարգացման չորս հիմնական ուղղության պրիզմայով` արդի կրթություն, ժամանակակից ակտուալ արվեստ, նոր տնտեսություն և ուրբանիստիկայի զարգացում:
Մեզ հաճախ են հարցնում, թե ինչպես խիզախեցինք ու «Պրոմպրիլադի» պես փառատենչ ձեռնարկն սկսեցինք: Եթե «Պրոմպրիլադ»-ը մեր առաջին նախագիծը լիներ, մաքուր արկածախնդրություն կդառնար:
Ի սկզբանե, «Պրոմպրիլադ»-ի նախաձեռնողը «Տաք քաղաք» հարթակն է, որն այդ պահին շուրջ 400 նախագիծ էր իրագործում: Այսինքն, մենք արդեն մեծաքանակ գործընկերներ ունեինք: Հիմքում տարաբնույթ գործարար ոլորտն էր, հասարակական կազմակերպությունները, քաղաքային իշխանության հետ ձեռքբերած երկխոսությունն ու համագործակցությունը:
Ամենաառաջին փուլում վարձեցինք գործարանի դատարկ հատվածը: Մեկ հարկ էր` 1800 քմ: Մեր փողերով, միջազգային դոնորների և 22 մասնավոր ներդրողի աջակցությամբ, որոնք հավատացին նախագծին, երբ այն դեռ գաղափար էր, ընդհանուր 1,3 միլիոն դոլար բյուջեով կատարեցինք անհրաժեշտ ուսումնասիրությունները:
1800 քմ տարածքը հագեցրեցինք ենթակառուցվածքներով: Այստեղ 16 գործառույթ կա, 16 տարբեր օպերատորներ, որոնք տարբեր բաներով են զբաղվում: Սակայն նրանք աշխատում են իբրև մի միասնական էկոհամակարգ: Բոլորը հատվում են:
Այս նախագծի հմայքն այն է, որ այստեղ կատարվողից բացարձակ բոլորը շահում են, քանի որ սա լրիվ նոր կատեգորիա է: Այս հարկաբաժնի հիմնադրումից շուրջ երկու տարի է անցել: Տարբեր ընկերություններից մոտ 100 հայտ ենք ստացել` ընդհանուր 50 հազար քմ-ի համար:
Նախագծով նախատեսված է ցածր վարձադրույքով տրվող տարածքի 30 տոկոսը գործարկել սակավաշահ կամ ընդհանրապես անեկամուտ ձեռնարկներում` կրթության, արվեստի և գիտության համար: Արագացուցիչ-ինկուբատորների գործառույթները պետք են փոքր և միջին բիզնեսի զարգացման համար:
Ընդհանուր առմամբ, գրեթե 3 միլիոն դոլար «հրապուրեցինք»: Այժմ գործարանի փրկագնման մեջ ենք: Այսօր արդեն վերակառուցել ենք շուրջ 6000 քմ` 5800 քմ տարածք, որն արդեն տրված է վարձակալության և, փաստացի, հենց այս պահին դրական եկամուտ են բերում: Տարածքի 70 տոկոսը հատկացրել ենք սարքավորումներին:
Պարզապես, դրանք կետային են օգտագործվում` շատ ցածր շրջանառությամբ: Հիմա արտադրության զարգացման տարատեսակ սցենարներ ենք մշակում: Կարևոր է, որ արտադրությունը զարգանա: Սակայն այն կարելի է կազմակերպել ավելի փոքր տարածքում, արդիականացնել ու դարձնել ավելի արդյունավետ: Իսկ այս մասում կգործեն սոցիալական նոր գործառույթները: Նախագիծն արդեն ազդեցություն ունի քաղաքի վրա:
Գործող մասը մագնիս է այն տաղանդների համար, որոնք ավելի հաճախ են Իվանո-Ֆրանկովսկն ընտրում` ապրելու համար: Օրինակ, թրենդ կա, որ Կիևի և Լվովի բնակիչները տեղափոխվում են Ֆրանկովսկ: Քանի որ այստեղ ստեղծվում է հնարավորությունների լիակատար ներկապնակը, որպեսզի ժամանակակից մարդը կարողանա իրագործվել:
Օրինակ Հայաստանից
«Հայէլեկտրաշարժիչ» գործարանը Երևանի կենտրոնում գտնվող ամենահին արդյունաբերական կառույցներից է. պատմությունը սկիզբ է առնում 1920-ականներից: Խորհրդային գործարանի միայն երևանյան մասնաճյուղում աշխատել է 2200 մասնագետ:
Ի տարբերություն նախկին արդյունաբերական տարածքների, պատմության հետքերը կրող գործարանում նոր իրականություն է սկսվել։ Հսկայական շենքի սեփականատերը ստեղծել է երիտասարդ մասնագետների արդի հարթակ։
«Իմ նպատակն է կոտրել տիպիկ բիզնես կենտրոնի պատկերացումը: Մարդն իր կյանքի մեծ մասն աշխատավայրում է անցկացնում, աշխատանքային միջավայրի բարեկարգումը պետք է կուլտուրայի մասնիկ դառնա: Այստեղ պետք է գործարարի ճկուն մտածելակերպը: Մարմարից պատերն ու զինված անվտանգությունը երիտասարդ մասնագետի համար գրավիչ չեն, ընդհակառակը, ավելի հաճախ այսօրվա մտածելակերպին հակառակ են», - ասում է նախագծի հեղինակ Հայկ Պետրոսյանը։
Այժմ նախկին գործարանի տարածքում գործում են 2 խոշոր IT ընկերություն, սուպերմարկետ, մասնագիտացված խանութներ, արտադրամաս, տպարան, կայանատեղի ծառայող մասնաշենք, որը երբեմն դառնում է խոշոր երեկույթների հարթակ։
Ի տարբերություն նախկին արդյունաբերական տարածքների, պատմության հետքերը կրող գործարանում նոր իրականություն է սկսվել։ Հսկայական շենքի սեփականատերը ստեղծել է երիտասարդ մասնագետների արդի հարթակ։
«Իմ նպատակն է կոտրել տիպիկ բիզնես կենտրոնի պատկերացումը: Մարդն իր կյանքի մեծ մասն աշխատավայրում է անցկացնում, աշխատանքային միջավայրի բարեկարգումը պետք է կուլտուրայի մասնիկ դառնա: Այստեղ պետք է գործարարի ճկուն մտածելակերպը: Մարմարից պատերն ու զինված անվտանգությունը երիտասարդ մասնագետի համար գրավիչ չեն, ընդհակառակը, ավելի հաճախ այսօրվա մտածելակերպին հակառակ են», - ասում է նախագծի հեղինակ Հայկ Պետրոսյանը։
Այժմ նախկին գործարանի տարածքում գործում են 2 խոշոր IT ընկերություն, սուպերմարկետ, մասնագիտացված խանութներ, արտադրամաս, տպարան, կայանատեղի ծառայող մասնաշենք, որը երբեմն դառնում է խոշոր երեկույթների հարթակ։
հաջորդ
Մասնակցայնություն
(շուտով)