Ինչպես ինքնուրույն
նախաձեռնել
փոփոխություններ
քաղաքում

Մարիա Կոզակևիչ, քաղաքի ճարտարապետական ժառանգության պահպանության «Ֆրանկովսկը պետք է պահպանել» քաղաքացիական նախաձեռնության հիմնադիր:

Ճիշտն ասած, հասարակական գործունեությամբ զբաղվելուց առաջ տասը տարի դեկրետային արձակուրդում եմ եղել: Երեք երեխա ունեմ: Զբոսանքների ժամանակ առաջին անգամ միտք ծագեց, որ քաղաքային ճարտարապետության հետ մի բան այն չէ:

Երբ անցնում էինք հին շքամուտքերով ու բակերով, տեսնում էինք գեղեցիկ ու շքեղ տեսք` բարձիթողի և անխնամ վիճակում, կեղտոտ, սարդոստայնի մեջ կորած, պատված հայտարարությունների թերթիկներով:

Խառը զգացումներ են առաջանում նման հակասությունից: Ստացվում է` մարդն իր տան հանդեպ պատասխանատվությունն ուրիշներից է պահանջում` հարևաններից, իշխանություններից, քաղաքապետից ու երկրի նախագահից:

Դռներն անցյալի խորհրդանշական դարպասներ են: Մինչև Երկրորդ աշխարհամարտը քաղաքը բազմազգ էր: Այստեղ ապրում էին լեհեր ու հրեաներ, հայեր ու գերմանացիներ, Ղրիմի ուկրաինացիներ: Պատերազմը մեծապես փոխեց բնակչության կազմը, և հիմա քչերը կարող են ասել, որ տվյալ տունը կառուցել են իրենց պապն ու նախապապը:

Բնակիչներից քչերի մասին կարող ենք ասել, թե պատմական արմատներ ու հիշողություն ունեն և այդ պատճառով են պահպանում քաղաքը: Անհրաժեշտ է նորոգել պատմական հիշողությունը և պատասխանատվության զգացումը:

Դռները հաճախ պարզապես աղբանոց են նետում: Դրանք փոխարինում են պլաստիկե և մետաղական դռներով: Մեզ մոտ միտք առաջացավ զբաղվել հին դռների վերանորոգությամբ: Ասեմ, որ մինչ այդ քաղաքում ոչ ոք չէր զբաղվել դռների վերականգնումով, ու, ըստ էության, ոչ ոքից խորհուրդ անգամ չէինք կարող հարցնել, թե ինչպես դա անենք:

Սկսեցինք փնտրել մի քիչ հասարակ դռներ, որ հեշտից սկսենք ու ստանանք մի հաջողված նմուշ: Այդպես, երեք տարի առաջ ծնվեց մեր նախաձեռնությունը: Հիմա արդեն հպարտությամբ կարող ենք ասել, որ մեզ հաջողվեց վերականգնել 23 փայտյա և մետաղյա հնաոճ դուռ:

Վերականգնումը նորոգության գործընթաց է: Ամենակարևոր բանը նախնական բնօրինակ նմուշ գտնելն է: Չունես տեղեկություններ, չունես արխիվային տվյալներ, չկա հնարավորություն դրանք ստեղծող վարպետների հետ շփվելու: Ամենաբարդն այն է, որ արխիվներ ու լուսանկարներ չեն լինում:

***
Ռոստիսլավ Խաբուրսկի, դռների վարպետ

Երբ խմբով քննարկում ենք, մտահոգվում ենք, թե ինչպիսին են ստացվելու դռները: Իսկ արդեն աշխատանքի վերջում, տեղադրումից մի քանի օր առաջ, ամեն անգամ նույն բանն եմ ասում.«Այս դռները ամենասիրունն են լինելու, հավանաբար, հենց այս դռներն են ամենասիրունը լինելու»: Ու ամեն անգամ մեր վերականգնած յուրաքանչյուր դուռ դառնում է ամենագեղեցիկը:


***

Մարիա Կոզակևիչ

Դռները դարձել են ինքնատիպ ու նորահայտ խորհրդանիշեր թե բնակիչների, թե քաղաքի հյուրերի համար: Ու հիմա այն շքամուտքերում, որտեղ վերականգնված դռներն են տեղադրվել, հաճախ եմ բնակիչներից լսում.«Դռներն այնքան լավ տեսք ունեն: Ի՞նչու չմաքրենք շքամուտքն էլ», «Ի՞նչու բակը չկարգավորենք»:

Դրանք բնակիչների համար դարձել են դրական փոփոխությունների յուրահատուկ wi-fi: Պետք է անպայման նշել, թե ինչպես ենք լուծում ֆինանսավորման հարցը, որտեղից ենք միջոցներ ճարում: Առաջին դռների համար դրամաշնորհ ստացանք: Քաղաքում գործում է Urban Space 100 քաղաքացիական ռեստորանը: Ես 100 համահիմնադիրներից մեկն եմ:

Ֆինանսավորում ստացանք: Մի փոքր մաս հատկացրեցին գործարարները: Օգնում են հատկապես այն գործարարները, որոնք աշխատում են այդ շենքերում: Օգնում են շենքերի բնակիչները:

Երբ նախաձեռնությունը հայտնի դարձավ, սկսեցին օգնել անգամ այն մարդիկ, որոնք ոչ ապրում, ոչ էլ աշխատում են այդ շենքերում...Պարզապես ցանկանում են աջակցել քաղաքում դրական փոփոխություններին: Տասներորդ դռան վերականգնումից հետո մեզ միացան քաղաքային իշխանությունները:

Մի քանի դռան ծախսեր ֆինանսավորվել են քաղաքային բյուջեից: Մի քանիսին դրամ է հատկացվել շրջանային բյուջեից, այդ շենքերը շրջանի սեփականությունն են: Բացի այդ, այլ քաղաքներից ու երկրներից մեզ փոխանցումներ են արվում, մարդիկ այդպես միանում են նախաձեռնությանը:

Պետք է հասկանալ, թե երբ է մարդկանց մոտ առաջանում քաղաքին պատկանելու զգացումը: Հնարավոր է` լուսանկարվել են դռների մոտ, կամ փոքրիկ գումար են նվիրել դռների վերականգնման համար կամ այլ կերպ են միացել նախաձեռնությանը: Պատկանելության այդ զգացումից հետո մարդիկ սիրահարվում են իրենց քաղաքին:

Սկսում են նկատել ճարտարապետությունը, սկսում են հպարտանալ իրենց քաղաքով: Իսկ երբ հպարտանում ես քաղաքով, սիրում ես քաղաքը, սկսում ես նաև պահպանել այն:

Այստեղից էլ ծնվեց նախաձեռնության անվանումը: «Ֆրանկովսկը պետք է պահպանել»: