Արեվի պայքարը

Ինչպես ապահովել հին և նոր բարձրահարկ շենքերի լուսային համակեցությունը։
  • Մեսրոպ Անդրիասյան
    Ճարտարապետության թեկնածու
2018թ․-ին պատահած այս միջադեպի ընթացքում բնակիչները հարևանությամբ շենք կառուցողի հետ վիճում են՝ պահանջելով, որ իրենց արևը չփակեն։ Նրանք արդարացիորեն պաշտպանում են իրենց իրավունքները։ Մյուս կողմից, կառուցապատողն արդեն հսկայական կորուստներ էր կրել, քանի որ մոտ հինգ տարի նրան թույլ չէին տվել շարունակել շինարարությունը։ Այս նյութը միջադեպին հանգեցրած պատճառների, համակարգային բացթողումների և դրանց լուծումների մասին է։
Նախ, փուլերով հասկանանք՝ ինչ է տեղի ունեցել։ 2012 թվականին Մամիկոնյանց 42/1 հասցեում սկսվել է բազմաբնակարան կառույցի շինարարությունը։ Հարևան շենքի բնակիչները, հասկանալով, որ նորակառույցն ստվերելու է իրենց բնակարանները, դիմել են դատարան շինարարությունը կասեցնելու համար։ Շինարարությունը կասեցվել է 5 տարի, ապա նախագիծը փոփոխվել է և ստացել նկարում պատկերված տեսքը։
Փոփոխված շենքի և առկա շենքի ուրվագծերը
Կատարվածն ավելի լավ հասկանալու համար փորձնական կարելի է հաշվարկել առկա շենքի պատուհանների լուսավորությունը և դրա նվազումը նորակառույցի հայտվելու դեպքում և տեսնել, որ, իրոք, շենքը լիարժեք ծավալով կառուցելու դեպքում առկա շինության առաջին 8-9 հարկերի արևելյան պատուհանների համար կա նորմերի խախտում (ենթադրելով, որ բնակարանների գոնե մի մասը չունի այլ պատուհաններ հարավային կամ արևմտյան ճակատներում)։
Իրավիճակի գնահատում
Բնակիչների վրդովմունքը օրինաչափ է և գերատեսչական մարմինների կայացրած սխալ որոշումների հետևանքն է։ Ինչու՞ է տրվել շինթույլտվություն, եթե առկա էր նորմի խախտում։ Ինչու՞ շինթույլտվության որոշումը չի ստուգվել (նման մեխանիզմ իրականում առկա է) և այլն։

Այստեղ ավելի հետաքրքիր է կառուցապատողի կարգավիճակը, որն այդքան էլ ակնհայտ չէ։ Այն հասկանալու համար հարկավոր է ծանոթանալ նախագծման և կառուցապատման ոլորտի ֆենոմեններից մեկի հետ։

Շենքերի շինարարությունն անցնում է որոշակի փուլերով։ Կարելի է թվել երեք հիմնական փուլ՝ Կոնցեպտ (որոշվում է տեղը, նշանակությունը, տեսքը, ծավալները և այլն), Նախագիծ (ճարտարապետական մաս, կոնստրուկտորական մաս, ինժեներական մասեր, ծավալաթերթեր և այլն) և Շինարարություն։ Այդ ամբողջ ընթացքում որոշումների կայացման (փոփոխությունների) ազատությունը գնալով նվազում է իսկ դրանց գինը՝ աճում։ Օրինակ, եթե դուք ունեք հող, որը դեռ ոչ մի նպատակով չեք գործածել, կարող եք որոշել, ասենք, որ ուզում եք այդտեղ բնակելի շենք կառուցել։ Հաջորդ օրը կարող եք մտափոխվել և որոշել, որ ուզում եք բիզնես կենտրոն՝ բնակելիի փոխարեն։

Այդ որոշումը ոչ մի գին չունի, քանի դեռ ոչ մի բան արված չէ։ Մինչդեռ, եթե արդեն պատվիրած լինեիք բնակելիի նախագիծը, այդ նախագծով շինարարությունն արդեն սկսված լիներ և շենքի հիմքերը կառուցված լինեին, բնակելիից բիզնես կենտրոնի փոփոխության որոշումը կարող էր շատ թանկ արժենալ։ Այս ֆենոմենը հաճախ մեջբերվում է նախագծային ոլորտի նորագույն տեխնոլոգիաների առավելությունները շեշտելու համար՝ մատնացույց անելով, թե ինչպիսի որոշումներ է տվյալ տեխնոլոգիան թույլ տալիս կատարել ավելի վաղ փուլում և, ըստ այդմ, խնայել մեծ գումարներ։
Փոփոխման գինը՝ կախված փուլից
Հիմա վերադառնանք բերված օրինակին։ Ե՞րբ է կայացվել այն որոշումը, որը բերել է իրավունքների խախտման, ինչի պատճառով, հնարավոր է՝ շինությունը չի կարող կառուցվել։ Հենց կառուցապատման փուլում։ Մինչդեռ դա կարելի էր հասկանալ դեռ նախագծի կոնցեպտուալ փուլում և որոշումները կայացնել ըստ հաշվարկի։

Ավելին, գերժամանակակից տեխնոլոգիաները թույլ են տալիս մեկ քայլ առաջ լինել։ Օրինակ այն դեպքերում, երբ նախագծի ինսոլյացիայի հաշվարկները ցույց են տալիս, որ կա խախտում, հարց է առաջանում, թե ի՞նչ անել, ինչպե՞ս փոփոխել նախագիծը այդ խնդիրը չունենալու համար։ Որպես կանոն՝ նախագծի ծավալից սկսում են քիչ-քիչ պակասեցնել և դիմել նոր որոշման։ Հաշվի առնելով, որ նման դիմումների վերանայումը գերատեսչական մարմիններում տևում են շաբաթներ և ամիսներ, նախագծի հաստատումը կարող է անընդհատ ձգձգվել։
Ի՞նչ կարելի է անել այս դեպքում։
Արևային Ծրար
Ժամանակակից տեխնոլոգիաները թույլ են տալիս հաշվարկել եռաչափ Արևային ծրար կոչվող թաղանթ։ Այն իրենից ներկայացնում է կոնկրետ հողակտորի համար հաշվարկված մակերևույթ, որի ծավալները գերազանցելու դեպքում նորակառույց շենքը կհանգեցնի հարևան շինությունների ինսոլյացիոն նորմերի խախտման։ Նման փորձի կիրառություն արդեն առնվազն մեկ անգամ արվել է Երևան քաղաքում՝ իմ կողմից CDXIX արվեստանոցի նախագծի համար։

Այս ամենը հաշվի առնելով՝ կարելի է եզրակացնել, որ Հայաստանում հաճախ հանդիպող լուսավորության նորմերի պահպանման խնդիրները իրականում ոչ էֆեկտիվ պլանավորման և ժամանակավրեպ որոշումների արդյունք են։ Ճիշտ տեխնոլոգիաների կիրառման և ճիշտ պահին ստուգումների շնորհիվ կարելի է խուսափել այդ խնդիրներից։ Հաշվի առնելով, որ ներգրավված կողմերը միշտ չէ, որ տիրապետում են այս գիտելիքին, կարելի է առանձնացնել մի քանի հուշումներ։ Դրանք կօգնեն յուրաքանչյուր կողմին պաշտպանել իրենց շահերը։
Բնակիչներին
Ձեր բնակարանին հասնող արևային լույսի քանակը և դրա համապատասխանությունը նորմերին կարելի է հստակ հաշվարկել։ Եթե կասկածում եք, որ կա խախտում, կարող եք դիմել մասնագիտական գնահատականի։ Առանց նման գնահատականի, զուտ զգացողական մակարդակի վրա պնդելը, թե Ձեր լույսը փակում են, անհիմն բան է։
Կառուցապատողներին
Նույնիսկ եթե Ձեզ տվել են շինթույլտվություն, Ձեր կողմից հարևանների իրավունքների խախտումը կարելի է չափել ցանկացած ժամանակ։ Այսինքն, Ձեր մեծածավալ ներդրումներից տարիներ անց Ձեզ կարող են դատի տալ և, հիմնավորելով խախտումը, պահանջել փոխհատուցում։ Բազմաթիվ նման դատական վճիռներ կարելի է գտնել Datalex-ի տվյալների բազայում։ Ուստի, մինչև նախագիծ պատվիրելը, կարելի է գնահատել այն առավելագույն ծավալը, որը կարող եք կառուցապատել և, ըստ այդմ, հասկանալ դրա շահավետությունը։
Առաջադրանք (АПЗ) տվող գերատեսչական մարմիններին
Իդեալական դեպքում, կառուցապատման առավելագույն ծավալը պետք է տաք հենց դուք։ АПЗ-ի իմաստը հենց դա է, որ ասեք՝ ինչ է կարելի, ինչը՝ ոչ։ Եթե ինչ-ինչ պատճառներով չեք կարող տալ, գոնե ժամանակին պահանջեք նման ուսումնասիրություն հետագա խնդիրներից խուսափելու համար։ Ձեր աշխատանքը նույնպես ենթակա է վերահսկման։ Ապագայում բնակչի բողոքների հիման վրա կարող է անցկացվել փորձաքննություն և կպարզվի, որ տվել եք ոչ իրավաչափ թույլտվություն։
Նախագծող ճարտարապետներին
Որպես կանոն նախագծողներն իրենց նախագիծը հանձնում են փորձաքննության շինթույլտվության դիմելիս։ Իսկ դա նշանակում է, որ ինսոլյացիայի և այլ նմանատիպ նորմերի պահանջներին անհամապատասխանությունը կարող է ստիպել էապես փոփոխել նախագիծը, ինչ էլ իր հերթին կարող է նախատեսված չլինել պատվիրատուի հետ ունեցած պայմանագրով։ Ինսոլյացիան կարելի է գնահատել նախագծման հենց սկզբի փուլերում։ Գնահատման համար անհրաժեշտ է միայն շենքի ծավալը, որը, որպես կանոն, պարզ է հենց սկզբից։ Այս փուլից հետո արված նախագծային ցանկացած աշխատանք ենթակա է փոփոխման, եթե գրանցվում է նորմերի խախտում։
~