Innoijevan.
դեպի նորարար տեխնոլոգիաներ
դեպի նորարար տեխնոլոգիաներ
Իջևանի նախկին մեխանիկավերանորոգման գործարանի արտադրամասը փոխակերպվել է ժամանակակից կրթական և ձեռներեցության զարգացման կենտրոնի։
Նախկին արդյունաբերական տարածքներին բնորոշ են ավերակները, փոշու ու ժանգի մեջ կորած սարքերը։ Լավագույն դեպքում այդտեղ գործում են պահեստներ և փոքր մասնավոր արհեստանոցներ։ Իջևանի նախկին մեխանիկավերանորոգման գործարանի տարածքը ստացել է Տավուշում նորարարական և կրթական կենտրոն դառնալու հնարավորություն։
Վերջին տարիներին Հայաստանում, ինչպես աշխարհի գրեթե բոլոր զարգացած երկրներում առավել պահանջված է IT ոլորտը։
Իջևանի 15-ամյա բնակիչ Մհեր Օթարյանը իր շատ հասակակիցների պես սիրել է ժամանցն անցկացնել համակարգչի առաջ: Հետո ծրագրավորող զարմիկի օրինակով պատանին ևս որոշեց մասնագիտանալ IT ոլորտում։ Ավագ դպրոցն ընտրելու ժամանակ Իջևանում բացվեց «Իրական դպրոց» միջին մասնագիտական կրթօջախի մասնաճյուղը։ Այստեղ քառամյա ուսուցման ընթացքում ուսանողները սովորում են համակարգչային ծրագրավորման և եռաչափ մոդելավորման, ռոբոտաշինության, միկրո և ռադիո էլեկտրոնիկայի մոդելավորման, ԱԹՍ նախագծման և փորձարկման, քիմիայի, ֆիզիկայի, լազերային տեխնոլոգիական, օպտիկական և կենսաբանական աշխատանոցներում։
Իջևանի 15-ամյա բնակիչ Մհեր Օթարյանը իր շատ հասակակիցների պես սիրել է ժամանցն անցկացնել համակարգչի առաջ: Հետո ծրագրավորող զարմիկի օրինակով պատանին ևս որոշեց մասնագիտանալ IT ոլորտում։ Ավագ դպրոցն ընտրելու ժամանակ Իջևանում բացվեց «Իրական դպրոց» միջին մասնագիտական կրթօջախի մասնաճյուղը։ Այստեղ քառամյա ուսուցման ընթացքում ուսանողները սովորում են համակարգչային ծրագրավորման և եռաչափ մոդելավորման, ռոբոտաշինության, միկրո և ռադիո էլեկտրոնիկայի մոդելավորման, ԱԹՍ նախագծման և փորձարկման, քիմիայի, ֆիզիկայի, լազերային տեխնոլոգիական, օպտիկական և կենսաբանական աշխատանոցներում։
Մհեր Օթարյան` Իջևանի Իրական դպրոցի 1-ին կուրսի ուսանող
Մհերն իր տարեկից ևս ութ պատանիների հետ, որոնցից միայն երկուսն են աղջիկ, յուրաքանչյուր օր առավոտյան իննից երեկոյան հինգն անցկացնում է Իրական դպրոցում, որտեղ ստացած գիտելիքը միանգամից կիրառելու հնարավորություն ունեն։
«Մոտ երեսուն համադասարանցի ունենալուց հետո ընդամենը ութ համախմբեցիներ ունենալն անսովոր էր։ Սակայն այստեղ նախկին դպրոցի համեմատ ամենը ինչ սովորում ենք, միանգամից տեղում կիրառում և տեսնում մեր գիտելիքի արդյունքը։ Ի դեպ, ճարտարագիտական աշխատանոցում ծանոթանալով եռաչափ մոդելավորմանը՝ այն ծրագրավորման պես սիրեցի», - ասում է Մհեր Օթարյանը։
Իրական դպրոցի քառամյա ուսուցմանը զուգընթաց ուսանողներն ուսումնասիրում են հայկական ավանդական պարը, մասնակցում արշավների։
Մհերը սովորում է առաջին կուրսում և դեռ չի որոշել իր հետագա անելիքը:
Շատերը կրթությունը Երևանում ստանալուց հետո ձգտում են մնալ մայրաքաղաքում, այդ թվում՝ IT ոլորտի մասնագետները։ Սակայն Իջևանում Իրական դպրոցի ստեղծումն ունի ուղիղ հակառակ նպատակը և հանդիսանում է մեծ նախագծի մի մասը։
«Մոտ երեսուն համադասարանցի ունենալուց հետո ընդամենը ութ համախմբեցիներ ունենալն անսովոր էր։ Սակայն այստեղ նախկին դպրոցի համեմատ ամենը ինչ սովորում ենք, միանգամից տեղում կիրառում և տեսնում մեր գիտելիքի արդյունքը։ Ի դեպ, ճարտարագիտական աշխատանոցում ծանոթանալով եռաչափ մոդելավորմանը՝ այն ծրագրավորման պես սիրեցի», - ասում է Մհեր Օթարյանը։
Իրական դպրոցի քառամյա ուսուցմանը զուգընթաց ուսանողներն ուսումնասիրում են հայկական ավանդական պարը, մասնակցում արշավների։
Մհերը սովորում է առաջին կուրսում և դեռ չի որոշել իր հետագա անելիքը:
Շատերը կրթությունը Երևանում ստանալուց հետո ձգտում են մնալ մայրաքաղաքում, այդ թվում՝ IT ոլորտի մասնագետները։ Սակայն Իջևանում Իրական դպրոցի ստեղծումն ունի ուղիղ հակառակ նպատակը և հանդիսանում է մեծ նախագծի մի մասը։
2022 թվականի փետրվարին Իջևանում մեկնարկեց «ԻննոԻջևան» նախագիծը։ Այն իրականացվում է համայնքապետարանի, ԱՏՁՄ և CoWo աշխատամիջավայրերի /քովորքինգ/ ցանցի հետ համատեղ «Իջևանում տնտեսական զարգացում և նորարարության խթանում՝ պետություն-մասնավոր համագործակցության համայնքային էկոհամակարգերի ստեղծման միջոցով» դրամաշնորհային նախագծի շրջանակերում՝ ԵՄ ֆինանսավորման շնորհիվ։ Նախագծի նպատակն է, միավորելով ՏԻՄ-ը, գործարար աշխարհն ու տեղացիներին, Իջևանում ստեղծել մի տարածք, որտեղ կմիահյուսվեն կրթությունը, նորարարությունն ու համայնքի զարգացմանը նպաստող ձեռներեցությունը։
ԻննոԻջևանը լինելու է այն վայրը, որտեղ տեղակայվելու են միջին մասնագիտական կրթության Իրական դպրոցը և իրականացվելու են COWO-ի ինկուբացիոն, աքսելերացիոն ծրագրերը, գործելու է համայնքային աշխատամիջավայր /քովորքինգ/։
«Իրական դպրոցի և COWO-ի մեկ տեղում միավորման նպատակը Իրական դպրոցի շրջանավարտների գիտելիքների կիրառումն է ԻննոԻջևանի տարածքում գործող կազմակերպությունների և այստեղ զարգացման աջակցություն ստացող ծրագրերի շահառու ըկներությունների կողմից։ Իսկ հմտությունների և գիտելիքի աջակցություն տրվում է Տավուշի մարզի տարածքում գործող գյուղատնտեսության, սննդի վերամշակման և զբոսաշրջության ոլորտներում գործող ՓՄՁ-ներին», - նշեց «ԻննոԻջեւան» ծրագրի բովանդակային ղեկավար Մարիամ Հովհաննիսյանը։
ԻննոԻջևանը լինելու է այն վայրը, որտեղ տեղակայվելու են միջին մասնագիտական կրթության Իրական դպրոցը և իրականացվելու են COWO-ի ինկուբացիոն, աքսելերացիոն ծրագրերը, գործելու է համայնքային աշխատամիջավայր /քովորքինգ/։
«Իրական դպրոցի և COWO-ի մեկ տեղում միավորման նպատակը Իրական դպրոցի շրջանավարտների գիտելիքների կիրառումն է ԻննոԻջևանի տարածքում գործող կազմակերպությունների և այստեղ զարգացման աջակցություն ստացող ծրագրերի շահառու ըկներությունների կողմից։ Իսկ հմտությունների և գիտելիքի աջակցություն տրվում է Տավուշի մարզի տարածքում գործող գյուղատնտեսության, սննդի վերամշակման և զբոսաշրջության ոլորտներում գործող ՓՄՁ-ներին», - նշեց «ԻննոԻջեւան» ծրագրի բովանդակային ղեկավար Մարիամ Հովհաննիսյանը։
Տիրան Ջանինյան` «Around Tavush» զբոսաշրջային ընկերության հիմնադիր
Տիրան Ջանինյանը Իջևան խոշորացված համայնքի Գանձաքար գյուղից է։ 2015 թվականից մասնակցում է off-road մրցարշավների և արշավների՝ ուսումնասիրելով դժվարամատչելի վայրերում գտնվող բնական հուշարձաններն ու պատմշակութային վայրերը։
«Որոշեցի սիրելի զբաղմունքը վերածել աշխատանքի հենց Տավուշում։ Արդյունքում այսօր գլխավորում եմ «Around Tavush» զբոսաշրջային ընկերությունը, որն իմ սիրելի ամենագնացներով դժվարահասանելի զբոսաշրջությունից բացի նախատեսում է իրականացնել արշավային, ճանաչողական, մշակութային ծրագրեր։ Նաև հայրենի Գանձաքար գյուղը ապագայում նախատեսում ենք դարձնել ակտիվ ու պասիվ հանգստի բազա», - պատմում է Տիրանը։
Տիրանը 2020 թվականի պատերազմի մասնակից է: Ձեռնարկների իրականացման համար բավարար գիտելիքների պակասը լրացնելու համար նա միացել է ԻննոԻջևանի կողմից իրականացվող բութքեմփին և ինկուբացիոն կրթական ծրագրերին, որոնք ընթանում են ԻննոԻջևանի վերակառուցվող և բարեկարգվող տարածքում։
«Որոշեցի սիրելի զբաղմունքը վերածել աշխատանքի հենց Տավուշում։ Արդյունքում այսօր գլխավորում եմ «Around Tavush» զբոսաշրջային ընկերությունը, որն իմ սիրելի ամենագնացներով դժվարահասանելի զբոսաշրջությունից բացի նախատեսում է իրականացնել արշավային, ճանաչողական, մշակութային ծրագրեր։ Նաև հայրենի Գանձաքար գյուղը ապագայում նախատեսում ենք դարձնել ակտիվ ու պասիվ հանգստի բազա», - պատմում է Տիրանը։
Տիրանը 2020 թվականի պատերազմի մասնակից է: Ձեռնարկների իրականացման համար բավարար գիտելիքների պակասը լրացնելու համար նա միացել է ԻննոԻջևանի կողմից իրականացվող բութքեմփին և ինկուբացիոն կրթական ծրագրերին, որոնք ընթանում են ԻննոԻջևանի վերակառուցվող և բարեկարգվող տարածքում։
CoWo աշխատամիջավայրների ցանցի հիմնադիր-տնօրեն Արփի Կարապետյանը պատմում է, որ յուրաքանչյուր մասնաճյուղի տարածք ընտրելիս առաջնություն են տալիս պատմություն ունեցող և արդեն չգործածվող շինություններին։ Այդպիսին է Իջևանի մեխանիկավերանորոգման գործարանի արհեստանոցը, որը տեղացիներին ավելի հայտնի է Ռեմբազա անունով։
Մեխանիկավերանորոգման գործարանը հիմնվել է 1952 թվականին։ Ռեմբազայում կենցաղային վառարաններ են պատրաստել: Այնուհետև ստեղծվել է ձուլման արտադրամասը՝ անտառային տնտեսության համար օգտագործվող տրակտորների մեխանիկական մասերի արտադրությունով։ Տրակտորների և ծառատնկման մեխանիզմների պահեստամասերի արտադրության ծավալները և ԽՍՀՄ այլ երկրների պահանջարկը 1980-ականներին այնքան էին ավելացել, որ որոշում էր կայացվել քանդել երեք հերթափոխով աշխատող արտադրական բոլոր շինությունները և մի հարկի տակ ստեղծել հսկայական վերազինված գործարան։
Վրեժ Ներսիսյանն «Իջևանի մեխանիկական գործարան» ԲԲԸ գործադիր տնօրենն է։ 1980 թ-ին աշխատանքի ընդունվելով որպես ինժեներ-տեխնոլոգ՝ հասել է մինչև գործարանի տնօրենի պաշտոնի։ Նա հիշում է, թե ինչպես 1988 թվականի դեկտեմբերի 7-ի առավոտյան գործարանի ժողովի ժամանակ քննարկում էին առանձնացվող վրանային տարածքներում աշխատանքի կազմակերպումը, մինչև կքանդվեն հին շենքերն ու կսկսվեն կառուցվել նորերը։ Իսկ քիչ անց տեղի ունեցավ Սպիտակի երկրաշարժը, և գործարանի կառուցմանը հատկացված գումարները փոխանցվեցին աղետի գոտուն։ Հետո անկախացման առաջին շրջանում գործարանի արտադրանքի պահանջարկը կտրուկ նվազեց։
Երեք հարյուրից ավելի աշխատատեղ ունեցող գործարանը շուտով կրճատվեց՝ գործը շարունակելով մոտ հիսուն աշխատակցով ու հետզհետե ավելի փոքրանալով։
Մեխանիկավերանորոգման գործարանը հիմնվել է 1952 թվականին։ Ռեմբազայում կենցաղային վառարաններ են պատրաստել: Այնուհետև ստեղծվել է ձուլման արտադրամասը՝ անտառային տնտեսության համար օգտագործվող տրակտորների մեխանիկական մասերի արտադրությունով։ Տրակտորների և ծառատնկման մեխանիզմների պահեստամասերի արտադրության ծավալները և ԽՍՀՄ այլ երկրների պահանջարկը 1980-ականներին այնքան էին ավելացել, որ որոշում էր կայացվել քանդել երեք հերթափոխով աշխատող արտադրական բոլոր շինությունները և մի հարկի տակ ստեղծել հսկայական վերազինված գործարան։
Վրեժ Ներսիսյանն «Իջևանի մեխանիկական գործարան» ԲԲԸ գործադիր տնօրենն է։ 1980 թ-ին աշխատանքի ընդունվելով որպես ինժեներ-տեխնոլոգ՝ հասել է մինչև գործարանի տնօրենի պաշտոնի։ Նա հիշում է, թե ինչպես 1988 թվականի դեկտեմբերի 7-ի առավոտյան գործարանի ժողովի ժամանակ քննարկում էին առանձնացվող վրանային տարածքներում աշխատանքի կազմակերպումը, մինչև կքանդվեն հին շենքերն ու կսկսվեն կառուցվել նորերը։ Իսկ քիչ անց տեղի ունեցավ Սպիտակի երկրաշարժը, և գործարանի կառուցմանը հատկացված գումարները փոխանցվեցին աղետի գոտուն։ Հետո անկախացման առաջին շրջանում գործարանի արտադրանքի պահանջարկը կտրուկ նվազեց։
Երեք հարյուրից ավելի աշխատատեղ ունեցող գործարանը շուտով կրճատվեց՝ գործը շարունակելով մոտ հիսուն աշխատակցով ու հետզհետե ավելի փոքրանալով։
Մեխանիկավերանորոգման գործարանի արհեստանոցի նախկին արտադրական տարածքներն այսօր
Այստեղ արտարդում էին տրակտորների և անտառային տեխնիկայի մեխանիկական մասերի
Արհեստանոցում նախկինում աշխատում էր մոտ 300 իջևանցի։
Մեխանիկավերանորոգման գործարանի տարածքը կազմում է 1200 հա։ Իննոիջևանի կարիքների համար առայժմ գործածվելու են միայն նախկին վարչական մասնաշենքերը։ Դրանցից մեկում տեղակայվել են Իրական դպրոցի դասասենյակները։ Շենքի երկրորդ մասնաշենքում, որտեղ ժամանակին միջոցառումների և նիստերի դահլիճն էր, ամրացման աշխատանքներից հետո կստեղծվի մինիմալիստական ոճի աշխատամիջավայր, որն անհրաժեշտության դեպքում կծառայի տարատեսակ միջոցառումների համար։ Անցյալից մնացած և ամբողջովին պահպանված միակ հատվածը նախագծի մեկնարկից ի վեր դարձել է ԻննոԻջևանի ինկուբատոր նախագծերի անցկացման հարթակը։
«Իհարկե, ներկա պահին իրականացվող աշխատանքները հարում են ադմինիստրատիվ շենքին, որի կողքին նաև հայտնվելու է փոքրիկ հյուրատուն, սակայն մեխանիկավերանորոգման գործարանի արհեստանոցը հարուստ է հրաշալի տեխնիկական մասնաշենքերով և բացօթյա տարածքներով, որոնք նույնպես արժանի են վերաիմաստավորման։ Իջևանում այսօր բացակայում են մեծ քանակով հանդիսատեսի մասնակցություն ապահովող հարթակներ, ինչը հնարավոր է ստեղծել տվյալ վայրում», - պատմում է Արփի Կարապետյանը։
ԵՄ աջակցությամբ ծրագիրն ապահովում է Իրական դպրոցի և ինկուբացիոն ծրագրերի միայն առաջին երկու տարվա ֆինանսավորումը։ Այնուհետև ԻննոԻջևանը պետք է դառնա ինքնաբավ՝ քովորքինգի, գրասենակային տարածքների և դրանք միջոցառումների համար վարձակալության տալու շնորհիվ։
«Իհարկե, ներկա պահին իրականացվող աշխատանքները հարում են ադմինիստրատիվ շենքին, որի կողքին նաև հայտնվելու է փոքրիկ հյուրատուն, սակայն մեխանիկավերանորոգման գործարանի արհեստանոցը հարուստ է հրաշալի տեխնիկական մասնաշենքերով և բացօթյա տարածքներով, որոնք նույնպես արժանի են վերաիմաստավորման։ Իջևանում այսօր բացակայում են մեծ քանակով հանդիսատեսի մասնակցություն ապահովող հարթակներ, ինչը հնարավոր է ստեղծել տվյալ վայրում», - պատմում է Արփի Կարապետյանը։
ԵՄ աջակցությամբ ծրագիրն ապահովում է Իրական դպրոցի և ինկուբացիոն ծրագրերի միայն առաջին երկու տարվա ֆինանսավորումը։ Այնուհետև ԻննոԻջևանը պետք է դառնա ինքնաբավ՝ քովորքինգի, գրասենակային տարածքների և դրանք միջոցառումների համար վարձակալության տալու շնորհիվ։
InnoIjevan-ի տարածքում Իրական դպրոցի նոր դասասենյակների պատկերումը ըստ TWODOTS ճարտարապետական ստուդիայի։
«Նպատակ ունենք հետաքրքրել Երևանում գործող IT ընկերություններին մասնաճյուղեր բացելու Իջևանում, որպեսզի տեղի մասնագետները հնարավորություն ունենան, մնալով իրենց բնակավայրում, աշխատանք գտնել այս ոլորտում։ Սակայն չենք մոռանում ծրագրի մաս կազմող զբոսաշրջության, գյուղատնտեսության և սննդի վերամշակման ոլորտներում Իրական դպրոցի ուսանողների գիտելիքների և մտահղացումների կիրառման եզրույթներ փնտրելը», - նշում է Արփի Կարապետյանը։
«ԻննոԻջևան» նախագիծը չի սահմանափակվում նախկին գործարանի տարածքով։ Համայնքապետարանի գործառույթների վերանայման շրջանակում համայնքում գործող բիզնեսներին տեղեկատվական աջակցության նպատակով համայնքապետարանում ստեղծվել է բիզնեսի կառավարման կենտրոն։
Այստեղ հավաքագրվում է պետական սեկտորի, ՀԿ-ների, ՓՄՁ-ների մասին տեղեկատվություն, որը տեղական գործարարներին կօգնի լուծել աշխատանքային տարատեսակ խնդիրները։ Այստեղ նաև բիզնես սկսող անհատներին կամ արդեն գործող ընկերություններին տեղական կամ միջազգային ֆինանսական աղբյուրների, կարողությունների զարգացման կամ նորարարական կազմակերպությունների վերաբերյալ տեղեկատվություն կտրամադրվի։
«ԻննոԻջևան» նախագիծը չի սահմանափակվում նախկին գործարանի տարածքով։ Համայնքապետարանի գործառույթների վերանայման շրջանակում համայնքում գործող բիզնեսներին տեղեկատվական աջակցության նպատակով համայնքապետարանում ստեղծվել է բիզնեսի կառավարման կենտրոն։
Այստեղ հավաքագրվում է պետական սեկտորի, ՀԿ-ների, ՓՄՁ-ների մասին տեղեկատվություն, որը տեղական գործարարներին կօգնի լուծել աշխատանքային տարատեսակ խնդիրները։ Այստեղ նաև բիզնես սկսող անհատներին կամ արդեն գործող ընկերություններին տեղական կամ միջազգային ֆինանսական աղբյուրների, կարողությունների զարգացման կամ նորարարական կազմակերպությունների վերաբերյալ տեղեկատվություն կտրամադրվի։
~