Նոյեմբերյան` սահմանին առանց կարգավիճակի
Նոյեմբերյանի համայնքը նեռարելով սահմանամերձ գյուղական բնակավայրեր դեռևս չունի սահամանմերձ համայնքի կարգավիճակ
Մուլտիմեդիա լրագրող
Նոյեմբերյանի խոշոռացված համայնքը ընգրկում է 9 բնակավայր` Նոյեմբերյան քաղաքը և Բաղանիս, Բարեկամավան, Բերդավան, Դովեղ, Կոթի, Ոսոկեպար, Ոսկեվան ու Ջուջևան գյուղերը: Այս գյուղերի մեծ մասը գտնվում են Ադրբեջանի սահմանին, սակայն համայնքը դեռևս ընգրկված չե սահմնամերձ համայնքների ցանկում և չի օգտվում պետական արտոնություններից:
Համայնքի բնակչությունը, հատկապես՝ գյուղաբնակ, գտնվում է սոցիալապես ծանր վիճակում: Գյուղական բնակավայրերում մարդկանց գոյության հիմնական աղբյուրը բնատնտեսությունն է և արտագնա աշխատանքերից ստացված չնչին եկամուտները: Համայնքի տնտեսական իրավիճակը արտահայտվում է գյուղատնտեսության ցածր մակարդակով, իսկ համայնքի տարածքում գործող արդյունաբերական ձեռնարկությունները էական դեր չեն խաղում համայնքի տնտեսական հզորության հաշվեկշռում:
Համայնքի հիմնական արդյունաբերական ձեռնարկությունները գտնվում են Նոյեմբերյան քաղաքում, Կոթի, Ջուջևան և Ոսկեպար գյուղերում:
Նոյեմբերյան քաղքում գործում են զովացուցիչ ըմպելիքների 2 արտադրամաս, 2 սղոցարան, կահույքի 2 արտադրամաս, կաթի վերամշակման 1ձեռնարկություն, հրուշակեղենի և մակարոնի 1արտադրամաս, համակցված կերերի 1 արտադրամաս, անձեռոցիկների 1 արտադրամաս, մեկ տասնյակից ավելի հացամթերքի արտադրամասեր: Նշված արտադրական ձեռնարկություններից ոչ մեկը աչքի չի ընկնում արտադրական նշանակալից հզորությամբ: Սպառման շուկան սահմանափակվում է Նոյեմբերյան համայնքով և նրան հարակից բնակավայրերով:
«Տարածաշրջանային համագործակցություն» (CCD) ՀԿ-ն նախագահ Հասմիկ Ազիզբեկյանի խոսքերով, Նոյեմբերյանը ունի զարգացման ներուժ, սակայն դա հնարավոր է ճիշտ քաղաքականության դեպքում:
Նախ, դրան կնպաստեին հարկային արտոնություններ որպես սահմանամերձ համայնքի, ինչպես նաև ընդհանուր պետական հարկային նոր քաղաքականությունը:
«Մենք մեծ ակնկալիքներ ունենք մարզին սահամանամերձի կարգավիճակ տալու հետ կապված: Մեր կարծիքով, այս կարգավիճակը ամբողջ Տավուշի մարզին պետք է տրվի:
Ներդրողների հետ բանակցելու ժամանակ կա այս խնդիրը: Հաշվի առնելով , որ համայնքները, ենթակառուցվածքները բոլորը իրար հետ կապ ունեն, հասկանալի չե, ինչպես հարևան համայնքը կարող է լինել սահմանամերձ, իսկ Նոյեմբերյանը` ոչ», - ասում է Հասմիկ Ազիզբեկյանը:
«Տարածաշրջանային համագործակցություն» ՀԿ-ն մշակում է ներդրումային ծրագրեր Տավուշի տարբեր համայնքների համար «Տավուշի մարզի ինտեգրված և հավասարակշռված տնտեսական զարգացում» ծրագրի շրջանակաում: Այն ֆինանսավորվում է ԵՄ-ի և ՀՀ կառավարության կողմից: Ծրագրի նպատակն է Տավուշի համայնքների հավասարաչափ զարգացում, հաշվի առնելով մրցակցային առավելությունը, տնտեսական հնարավորությունները, ռեսուրսները ամեն համայնքի:
ՀԿ-ի ղեկավարի կարծիքով, հեռանկարային ոլորտներն են` անասնապահությունը, տուրիզմը, հանքարդյունաբերությունը (ցեոլիտ, քառի հանքեր):
«Մեր նպատակն է տիպային տնտեսաություններ, որոնք կարող են դառնալ հետագայում խոշոռ արտադրողներ: Օրինակ, ուսումնասիրելով կաթի արտադրությունը, որտեղ արտադրողները ունեն խնդիր իրացման հետ, որոշեցինք հիմնել կաթի վերամշակման ժամանակակից գործարան», - բացատրում է Հասմիկ Ազիզբեկյանը:
Նոյեմբերյան քաղքում գործում են զովացուցիչ ըմպելիքների 2 արտադրամաս, 2 սղոցարան, կահույքի 2 արտադրամաս, կաթի վերամշակման 1ձեռնարկություն, հրուշակեղենի և մակարոնի 1արտադրամաս, համակցված կերերի 1 արտադրամաս, անձեռոցիկների 1 արտադրամաս, մեկ տասնյակից ավելի հացամթերքի արտադրամասեր: Նշված արտադրական ձեռնարկություններից ոչ մեկը աչքի չի ընկնում արտադրական նշանակալից հզորությամբ: Սպառման շուկան սահմանափակվում է Նոյեմբերյան համայնքով և նրան հարակից բնակավայրերով:
«Տարածաշրջանային համագործակցություն» (CCD) ՀԿ-ն նախագահ Հասմիկ Ազիզբեկյանի խոսքերով, Նոյեմբերյանը ունի զարգացման ներուժ, սակայն դա հնարավոր է ճիշտ քաղաքականության դեպքում:
Նախ, դրան կնպաստեին հարկային արտոնություններ որպես սահմանամերձ համայնքի, ինչպես նաև ընդհանուր պետական հարկային նոր քաղաքականությունը:
«Մենք մեծ ակնկալիքներ ունենք մարզին սահամանամերձի կարգավիճակ տալու հետ կապված: Մեր կարծիքով, այս կարգավիճակը ամբողջ Տավուշի մարզին պետք է տրվի:
Ներդրողների հետ բանակցելու ժամանակ կա այս խնդիրը: Հաշվի առնելով , որ համայնքները, ենթակառուցվածքները բոլորը իրար հետ կապ ունեն, հասկանալի չե, ինչպես հարևան համայնքը կարող է լինել սահմանամերձ, իսկ Նոյեմբերյանը` ոչ», - ասում է Հասմիկ Ազիզբեկյանը:
«Տարածաշրջանային համագործակցություն» ՀԿ-ն մշակում է ներդրումային ծրագրեր Տավուշի տարբեր համայնքների համար «Տավուշի մարզի ինտեգրված և հավասարակշռված տնտեսական զարգացում» ծրագրի շրջանակաում: Այն ֆինանսավորվում է ԵՄ-ի և ՀՀ կառավարության կողմից: Ծրագրի նպատակն է Տավուշի համայնքների հավասարաչափ զարգացում, հաշվի առնելով մրցակցային առավելությունը, տնտեսական հնարավորությունները, ռեսուրսները ամեն համայնքի:
ՀԿ-ի ղեկավարի կարծիքով, հեռանկարային ոլորտներն են` անասնապահությունը, տուրիզմը, հանքարդյունաբերությունը (ցեոլիտ, քառի հանքեր):
«Մեր նպատակն է տիպային տնտեսաություններ, որոնք կարող են դառնալ հետագայում խոշոռ արտադրողներ: Օրինակ, ուսումնասիրելով կաթի արտադրությունը, որտեղ արտադրողները ունեն խնդիր իրացման հետ, որոշեցինք հիմնել կաթի վերամշակման ժամանակակից գործարան», - բացատրում է Հասմիկ Ազիզբեկյանը:
«Տարածաշրջանային համագործակցություն» ՀԿ-ն մշակում է ներդրումային ծրագրեր Տավուշի տարբեր համայնքների համար «Տավուշի մարզի ինտեգրված և հավասարակշռված տնտեսական զարգացում» ծրագրի շրջանակաում: Այն ֆինանսավորվում է ԵՄ-ի և ՀՀ կառավարության կողմից: Ծրագրի նպատակն է Տավուշի համայնքների հավասարաչափ զարգացում, հաշվի առնելով մրցակցային առավելությունը, տնտեսական հնարավորությունները, ռեսուրսները ամեն համայնքի:
ՀԿ-ի ղեկավարի կարծիքով, հեռանկարային ոլորտներն են` անասնապահությունը, տուրիզմը, հանքարդյունաբերությունը (ցեոլիտ, քառի հանքեր):
«Մեր նպատակն է տիպային տնտեսաություններ, որոնք կարող են դառնալ հետագայում խոշոռ արտադրողներ: Օրինակ, ուսումնասիրելով կաթի արտադրությունը, որտեղ արտադրողները ունեն խնդիր իրացման հետ, որոշեցինք հիմնել կաթի վերամշակման ժամանակակից գործարան», - բացատրում է Հասմիկ Ազիզբեկյանը:
ՀԿ-ի ղեկավարի կարծիքով, հեռանկարային ոլորտներն են` անասնապահությունը, տուրիզմը, հանքարդյունաբերությունը (ցեոլիտ, քառի հանքեր):
«Մեր նպատակն է տիպային տնտեսաություններ, որոնք կարող են դառնալ հետագայում խոշոռ արտադրողներ: Օրինակ, ուսումնասիրելով կաթի արտադրությունը, որտեղ արտադրողները ունեն խնդիր իրացման հետ, որոշեցինք հիմնել կաթի վերամշակման ժամանակակից գործարան», - բացատրում է Հասմիկ Ազիզբեկյանը:
Վերջին 5-6 տարիների ընթացքում Տավուշում անասունի գլխաքանակը սկսել է անկում ապրել: Մենք որոշեցինք հիմնել ժամանակակից կաթի վերամշակման գործարան, որը թանկարժեք տեսակի պանիր կարտադրի ու կարտահանի, ինչի հաշվին հումքի գինը կբարձրանա ու երիտասարդները ընտանիքները կհետաքրքրվեն անասնապահությամբ:
Արտադրության համար ընտրվել են Գաուտա ու Րոքֆոր պանիրների տեսակը, որը ունի պահանջարկ և բարձր է գնահատվում: Անհրաժեշտ պայմանագրերը արդեն ստորագրվել են ռուսական ըկերությունների հետ: Գործարանի արտադրական հզրությունը կկազմի օրեկան մեկ հերթափոխի ընթացքում 10-15 տոննա կաթի վերամշակման հնարավորություն:
Հասմիկի խոսքերով, մոտակա 2-3 տարի կարտադրի պանիր, հետո ըստ պահանջարկի, հնարավոր կլինի արտադրել այլ կաթնամթերք:
«Աշխատանքային հանդիպումների ժամանակ բազմաթիվ երիտասարդներ, որոնք մտադիր են Երևան տեղափոխվել, հարցնում են, եթե արտադրամասը գործելու է, կսպասեն կմնան, աշխատանք ունենալու ականկալիքով», - ասում է Հասմիկ Ազիզբեկյանը:
Բացի այդ, պլանավորված է Դովեղ գյուղում թեյի արտադրամաս (չորացրած մրգերից, բույսերից, հատապտուղներ դեղաբույսեր ) և մեղրի հավաքման կետ հիմնել:
«Մեղրի իրացման խնդիրը նույնպես մեծ է մեր տարածաշրջանի համար: Ունենք մինչև 60 տոննա պահանջարկ, կա այդպիսի ըկերություն, որը պատրաստ է գնել: Մեր հնարավորությունն էայս պահին 16 տոննա է» , - ասում է Հասմիկը:
Արտադրության համար ընտրվել են Գաուտա ու Րոքֆոր պանիրների տեսակը, որը ունի պահանջարկ և բարձր է գնահատվում: Անհրաժեշտ պայմանագրերը արդեն ստորագրվել են ռուսական ըկերությունների հետ: Գործարանի արտադրական հզրությունը կկազմի օրեկան մեկ հերթափոխի ընթացքում 10-15 տոննա կաթի վերամշակման հնարավորություն:
Հասմիկի խոսքերով, մոտակա 2-3 տարի կարտադրի պանիր, հետո ըստ պահանջարկի, հնարավոր կլինի արտադրել այլ կաթնամթերք:
«Աշխատանքային հանդիպումների ժամանակ բազմաթիվ երիտասարդներ, որոնք մտադիր են Երևան տեղափոխվել, հարցնում են, եթե արտադրամասը գործելու է, կսպասեն կմնան, աշխատանք ունենալու ականկալիքով», - ասում է Հասմիկ Ազիզբեկյանը:
Բացի այդ, պլանավորված է Դովեղ գյուղում թեյի արտադրամաս (չորացրած մրգերից, բույսերից, հատապտուղներ դեղաբույսեր ) և մեղրի հավաքման կետ հիմնել:
«Մեղրի իրացման խնդիրը նույնպես մեծ է մեր տարածաշրջանի համար: Ունենք մինչև 60 տոննա պահանջարկ, կա այդպիսի ըկերություն, որը պատրաստ է գնել: Մեր հնարավորությունն էայս պահին 16 տոննա է» , - ասում է Հասմիկը:
Համայնքի 3 բնակավայրերում գործում են համայնքային ենթակայության մշակույթի տներ, իսկ Բերդավան գյուղում գեղագիտական դաստիարակության կենտրոնը: Նոյեմբերյան քաղաքում մշակույթի տան ենթակայությամբ գործում են գեղարվեստի դպրոցը և երկու գրադարանները՝ քաղաքային և մանկական:
Քաղաքային գրադարանում հասարակական հիմունքներով գործում է Նոյեմբերյանի Ինտելեկտուալ Կրթության Ակումբը (ՆԻԿԱ): Ակումբի հիմնադիրն է Նոյեմբերյան համայնքի ղեկավարի օգնական Արմեն Ամիրաղյանը:
Քաղաքային գրադարանում հասարակական հիմունքներով գործում է Նոյեմբերյանի Ինտելեկտուալ Կրթության Ակումբը (ՆԻԿԱ): Ակումբի հիմնադիրն է Նոյեմբերյան համայնքի ղեկավարի օգնական Արմեն Ամիրաղյանը:
Ակումբը միավորում է տարբեր մասնագիտությունների տեր մարդկանց, ուսուցիչերի, ոստիկանների, զինվորների, բանկի աշխատակիցների, և նույնիսկ արտասահմանյան կամավորների:
«Սա մեզ համար ոչ միայն հաճելի ժամանց է, բայց հնարավորություն է կրթվել: Սա միակ տեղն է, որտեղ կա մտավոր կարողությունների հանդեպ հետաքրքրություն: Շատ կարևոր է, որ երիտասարդներն են գալիս մեր ակումբ: Ու պատահակն չե, որ հավաքվում ենք հենց գրադարանում», - ասում է Արմեն Ամիրաղյանը:
«Սա մեզ համար ոչ միայն հաճելի ժամանց է, բայց հնարավորություն է կրթվել: Սա միակ տեղն է, որտեղ կա մտավոր կարողությունների հանդեպ հետաքրքրություն: Շատ կարևոր է, որ երիտասարդներն են գալիս մեր ակումբ: Ու պատահակն չե, որ հավաքվում ենք հենց գրադարանում», - ասում է Արմեն Ամիրաղյանը:
~
Սույն հոդվածը ֆինանսավորվել է ԱՄՆ պետքարտուղարության Հասարակայնության հետ կապերի գրասենյակի դրամաշնորհի շրջանակներում: Այս հոդվածում արտահայտված է հեղինակի դիրքորոշումը, որի համընկնումը ԱՄՆ պետքարտուղարության դիրքորոշման հետ պարտադիր չէ: