Վանաձորի ճոպանուղին և դահուկային երազանքը

Հայաստանի երրորդ քաղաք Վանաձորը խորհրդային տարիներին արդյունաբերական կենտրոն էր և առողջարանային քաղաք: Բարեխառն կլիմայի շնորհիվ այն կարող էր դառնալ ձմեռային սպորտաձևերի կենտրոն:

Վանաձոր քաղաքի` Մայմեխ սարի հյուսիս-արևելյան լանջին փռված Հուշարձան թաղամասում ձյունն ամենաուշն է հալչում։

1980-ականների սկզբում որոշվեց կառուցել ճոպանուղի` լեռնադահուկային սպորտի համար։ Նախատեսված 4 կայաններից կառուցվեց միայն մեկը` 1,5 կմ երկարությամբ:

Լուսանկարը՝ «Վանաձոր» ալբոմ-ուղեցույցից, 1989թ.

Ճոպանուղու կայարանի շենքը նախագծեց 1966-1991 թթ. Վանաձորի գլխավոր ճարտարապետ Ռաֆիկ Բոշյանը` քաղաքի մի քանի գլխավոր հատակագծերի, հայտնի շենքերի և թաղամասերի կառուցապատման հեղինակը։

Սպորտբազայի դահուկների վարձույթի շենքի նախագիծը։

Ճոպանուղին սկսեց գործել 1987-ին, երբ սպորտային բազայի շինարարությունը գրեթե ավարտված էր։ Սակայն 1988 թվականի Սպիտակի երկրաշարժից հետո ընդամենը մի քանի ամիս առաջ գործարկված ճոպանուղու շահագործումը դադարեցվեց:

Լուսանկարը՝ «Վանաձոր» ալբոմ-ուղեցույցից, 1989թ.

Ճոպանուղու կանգնելուց հետո տուրբազայի շենքը լքվեց, այնուհետև` քանդվեց: Այժմ պահպանվել են ճոպանուղու աշտարակները և կայանի մնացորդները։

Վանաձորի գլխավոր ճարտարապետ Սուրեն Աբովյանը պատմում է, որ Արհմիությունների կոնֆեդերացիայի բալանսում հաշվառված սպորտբազայի շենքը վթարային էր դարձել։

Այն որոշվեց քանդել 2007թ-ին, երբ թաղամասի բնակիչներից մանկական խաղահրապարակ դարձած լքված վայրում թափվող քարերի մասին բողոքներ ստացվեցին։

Հայաստանում գործող ձմեռային սպորտի երեք դպրոցից մեկը Վանաձորում է: Յոթ տասնամյակի պատմություն ունեցող ձմեռային մարզաձևերի մանկապատանեկան մարզադպրոցն այսօր ունի շուրջ 100 սան: Լավագույններն ընդգրկված են ազգային հավաքականում։

«Այս նկարն արված է Խանդակ լեռան գագաթին, որը ժամանակին ուներ ճոպանուղի։ Իսկ այսօր մեր մարզադպրոցն իր սաների ու երկրպագուների հետ մեծ կարիքն ունի ճոպանուղու: Դա շատերին կօգնի շարունակել իրենց ճանապարհը մեծ սպորտում», - ասում է մարզադպրոցի տնօրեն Ռոբերտ Մաղաքյանը։

Սարալանջին գտնվող դպրոցում մարզումները կատարվում են հարակից վնասված ասֆալտի վրա, իսկ ձմռանը սահելու համար դահուկորդները ինքնաշեն ճոպանուղով բարձրանում են լանջով վեր։

Ի տարբերություն դահուկավազորդների, լեռնադահուկային սպորտի մարզիկները ստիպված են մարզվել Ծաղկաձորում։

2017թ-ին Սուրեն Աբովյանի նախաձեռնությամբ Ճարտարապետության համալսարանի լոռեցի ուսանողները մշակեցին ճոպանուղու վերականգնման նոր նախագծի էսքիզային տարբերակ։

Զբոսաշրջային բազայի շենքի նոր նախագծի հեղինակը Վրույր Քոչարյանն է։ Նախաձեռնության հեղինակը նշում է, որ նախատեսված է նաև արդի լուծումներով վերակառուցել բազայի շինությունները։

Սուրեն Աբովյանի գնահատմամբ, խորհրդային տարիների դահուկային ուղին պահպանվել է: Անհրաժեշտ ֆինանսավորման դեպքում ճոպանուղին հնարավոր է գործարկել 8 ամսվա, իսկ բազան՝ 1,5 տարվա ընթացքում։ Մինչև հիմա ձնառատ տարիներին մարդիկ ոտքով բարձրանում են վեր՝ դահուկներով իջնելու նպատակով։