Վանաձորի ճոպանուղին և դահուկային երազանքը

Նախկին արդյունաբերական Վանաձորը կարող է մրցակցել ձմեռային սպորտաձևերի կենտրոնների հետ, եթե դարձյալ գործարկվի ավերվող ճոպանուղին և կառուցվի նոր սպորտբազան:

Հայաստանի երրորդ քաղաք Վանաձորը խորհրդային տարիներին արդյունաբերական կենտրոն էր և առողջարանային քաղաք: Բարեխառն կլիմայի շնորհիվ այն կարող էր դառնալ ձմեռային սպորտաձևերի կենտրոն:
Վանաձոր քաղաքի` Մայմեխ սարի հյուսիս-արևելյան լանջին փռված Հուշարձան թաղամասում ձյունն ամենաուշն է հալչում։
Լուսանկարը՝ «Վանաձոր» ալբոմ-ուղեցույցից, 1989թ․
1980-ականների սկզբում որոշվեց կառուցել ճոպանուղի` լեռնադահուկային սպորտի համար։ Նախատեսված 4 կայաններից կառուցվեց միայն մեկը` 1,5 կմ երկարությամբ:
Լուսանկարը՝ «Վանաձոր» ալբոմ-ուղեցույցից, 1989թ.
Ճոպանուղու կայարանի շենքը նախագծեց 1966-1991 թթ. Վանաձորի գլխավոր ճարտարապետ Ռաֆիկ Բոշյանը` քաղաքի մի քանի գլխավոր հատակագծերի, հայտնի շենքերի և թաղամասերի կառուցապատման հեղինակը։
Սպորտբազայի դահուկների վարձույթի շենքի նախագիծը։
Վանաձորի գլխավոր ճարտարապետ Սուրեն Աբովյանը պատմում է, որ 10հա մակերեսով տարածքում ճոպանուղուց բացի «Հայպետնախագիծ» ինստիտուտում Գրիգոր Հասրաթյանի արվեստանոցը 1984-1985 թվականին նախագծեց սպորտային համալիր, որտեղ կային մարզական մասնաշենքեր և հյուրանոցային համարներ։
Ճոպանուղին սկսեց գործել 1987-ին, երբ սպորտային բազայի շինարարությունը գրեթե ավարտված էր։ Սակայն 1988 թվականի Սպիտակի երկրաշարժից հետո ընդամենը մի քանի ամիս առաջ գործարկված ճոպանուղու շահագործումը դադարեցվեց:
Լուսանկարը՝ «Վանաձոր» ալբոմ-ուղեցույցից, 1989թ.
Ամեն օր Հուշարձան թաղամասի բնակիչ Գյուլնարա Ղազանչյանը հարևանուհիների հետ զբոսնում է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի զոհվածների հիշատակին նվիրված հուշահամալիրի և նախկին ճոպանուղու տարածքում։
Ճոպանուղու կանգնելուց հետո տուրբազայի շենքը լքվեց, այնուհետև` քանդվեց: Այժմ պահպանվել են ճոպանուղու աշտարակները և կայանի մնացորդները։
Վանաձորի գլխավոր ճարտարապետ Սուրեն Աբովյանը պատմում է, որ Արհմիությունների կոնֆեդերացիայի բալանսում հաշվառված սպորտբազայի շենքը վթարային էր դարձել։
Այն որոշվեց քանդել 2007թ-ին, երբ թաղամասի բնակիչներից մանկական խաղահրապարակ դարձած լքված վայրում թափվող քարերի մասին բողոքներ ստացվեցին։
Հայաստանում գործող ձմեռային սպորտի երեք դպրոցից մեկը Վանաձորում է: Յոթ տասնամյակի պատմություն ունեցող ձմեռային մարզաձևերի մանկապատանեկան մարզադպրոցն այսօր ունի շուրջ 100 սան: Լավագույններն ընդգրկված են ազգային հավաքականում։
«Այս նկարն արված է Խանդակ լեռան գագաթին, որը ժամանակին ուներ ճոպանուղի։ Իսկ այսօր մեր մարզադպրոցն իր սաների ու երկրպագուների հետ մեծ կարիքն ունի ճոպանուղու: Դա շատերին կօգնի շարունակել իրենց ճանապարհը մեծ սպորտում», - ասում է մարզադպրոցի տնօրեն Ռոբերտ Մաղաքյանը։
Սարալանջին գտնվող դպրոցում մարզումները կատարվում են հարակից վնասված ասֆալտի վրա, իսկ ձմռանը սահելու համար դահուկորդները ինքնաշեն ճոպանուղով բարձրանում են լանջով վեր։
Ի տարբերություն դահուկավազորդների, լեռնադահուկային սպորտի մարզիկները ստիպված են մարզվել Ծաղկաձորում։
2017թ-ին Սուրեն Աբովյանի նախաձեռնությամբ Ճարտարապետության համալսարանի լոռեցի ուսանողները մշակեցին ճոպանուղու վերականգնման նոր նախագծի էսքիզային տարբերակ։
Զբոսաշրջային բազայի շենքի նոր նախագծի հեղինակը Վրույր Քոչարյանն է։ Նախաձեռնության հեղինակը նշում է, որ նախատեսված է նաև արդի լուծումներով վերակառուցել բազայի շինությունները։
Սուրեն Աբովյանի գնահատմամբ, խորհրդային տարիների դահուկային ուղին պահպանվել է: Անհրաժեշտ ֆինանսավորման դեպքում ճոպանուղին հնարավոր է գործարկել 8 ամսվա, իսկ բազան՝ 1,5 տարվա ընթացքում։ Մինչև հիմա ձնառատ տարիներին մարդիկ ոտքով բարձրանում են վեր՝ դահուկներով իջնելու նպատակով։