Երկատված քաղաքը

Լեռների մեջ ծվարած Ալավերդին բաժանված է երկու մասի, բարձրադիր հատվածը՝ Սարահարթը, խիտ բնակեցված է, սակայն բոլոր հիմնարկ-ձեռնարկությունները տեղակայված են քաղաքի ներքևի մասում: Ընդամենը երկու տարի առաջ Ալավերդու ճոպանուղին սարահարթցիների համար ամենաարագ ու ամենամատչելի տարբերակն էր քաղաքի ներքևի հատվածն հասնելու համար, այսօր դրան փոխարինելու է եկել քաղաքի 3-րդ համարի երթուղայինը:

«Ճոպանուղին Ալավերդու բնակիչների փրկությունն էր: Ոչ մի սարահարթցի չի կարղանում ուշ ժամի իր հարազատին այցելի, մի խնջույքի գնա, էդ խնջույքից հետո հանգիստ տուն վերադառնա, որովհետև ուր էլ գնում ենք, ասում ենք մեզ կներեք՝ ժամը 6-ին մեր ավտոբուսի ժամն է»,- ասում է Անահիտ Պետրոսյանը, ով ճոպանուղու մշտական ուղևորներից էր:

Քաղաքի գլխավոր զարկերակը համարվող ճոպանուղին Ալավերդու երկու հատվածներն իրար միացրեց 1977 թվականի հունիսի 16-ին, նույն օրն իրականացնելով իր առաջին երթուղին, որից հիմնականում օգտվում էին Ալավերդու պղնձաձուլարանի հերթափոխով աշխատողները:

1970-ականներին ճոպանուղուց օգտվողների մեծ հերթեր էին գոյանում, 23 հազարից ավել բնակչություն ունեցող քաղաքում ուղևորների թիվը օրական հասնոմ էր 900-ի: Տարիների ընթացքում, բնակչության թվի կրճատմանը զուգահեռ, կրճատվում է նաև ճոպանուղուց օգտվողների թիվը, հասնելով մինչև 450-ի: Սրան նպաստում է նաև երթուղայինների ու անձնական մեքենաների թվի ավելացումը: Բայց և այնպես, դժվարություններով հանդերձ քաղաքի գլխավոր խորհրդանիշը շարունակում էր աշխատել, պահպանելով իր դերն ու նշանակությունը բանվորական քաղաքի համար:

Ալավերդու 40-ամյա ճոպանուղին գործունեության ընթացքում երկու անգամ է երկարատև ժամանակով դադարեցրել գործունեությունը: Առաջին անգամ՝ 2014 թվականի մայիսի 24-ին, երբ ուժեղ կայծակի պատճառով շարքից դուրս եկան ճոպանուղու շարժիչն ու հաստատուն հոսանքի գեներատորը: Վերագործարկվեց միայն 11 ամիս անց՝ 2015 թվականի ապրիլի 22-ին կորցնելով նախկին արագությունը. ճոպանուղու վագոնը նախկին 4 րոպեի փոխարեն տեղ էր հասնում արդեն 8 րոպեում:

Աստիճանաբար սկսեց պակասել ուղևորների թիվը, դրան զուգահեռ պակասեցին նաև ճոպանուղու շահագործման համար անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցները: Ճոպանուղու տնօրինությունը սկզբում կրճատեց աշխատողների թիվը, բարձրացրեց ճոպանուղու ուղեվարձի գինը, իսկ ավելի ուշ՝ դադարեցրեց ճոպանուղու գործունեությունը: 2016 թ վականի մարտի 1-ից ճոպանուղին ընդհանրապես դադարեց աշխատել:

Այնուհանդերձ այսօր էլ ալավերդցիների քննարկման գլխավոր թեման շարունակում է մնալ ճոպանուղու վերագործարկումը: Բնակիչները ամեն նոր ընտրվող քաղաքապետի հետ նոր հույսեր են փայփայում, որ քաղաքի գլխավոր փոխադրամիջողը վերջապես կաշխատի, սակայն քաղաքապետերը փոփոխվում են, իսկ ճոպանուղու վերաբացման հարցը շարունակում է օդում կախված մնալ:

Ճոպանուղին գտնվում է «Էյ Սի ՓԻ» ընկերությանը պատկանող Ալավերդու պղնձաձուլական գործարանի ենթակայության տակ: Ալավերդու վերջին երկու քաղաքապետեր ՝Արատավազդ Վարոսյանի և նրան հաջորդող Կարեն Փարեմուզյանի պաշտոնավարման տարիներին տեղեկություններ կային, որ ճոպանուղին շահագործող ընկերությունը պատրաստ է այն հանձնել քաղաքապետարանի ենթակայությանը, սակայն դրանք այդպես էլ կյանքի չկոչվեցին:

Խոշորացված Ալավերդի համայնքի նորընտիր ղեկավար Սասուն Խեչումյանը ոչ հերքում, ոչ էլ հաստատում է ճոպանուղու վերագործարկման հարցը, սակայն նշում է. եթե լինի էլ, ապա միայն տեխնիկական վերազինումից հետո:

«Ինձ համար կարևորը մարդկային կյանքերն են: Որքան էլ կարևորում եմ ճոպանուղու դերն ու նշանակությունը, առաջին տեղում ճոպանուղու անվտանգ աշխատանքն է: Ճոպանուղին երկար ժամանակ է կանգ առել, մասնագետներն էլ նշել են, որ այն տեխնիկական վերազինման կարիք ունի, իսկ դա իրականում մեծ ծախսերի հետ է կապված»,-ասոմ է Սասուն Խեչումյանը:

Ժամանակին ճոպանուղին գործում էր մինչև գիշերվա 12.30-ը, նորից վերսկսում աշխատանքը հաջորդ օրը վաղ առավոտյան՝ 7:30-ին: Այսօր չգործող ճոպանուղուն փոխարինում են երթուղայինները, որոնք սկսում են աշխատել առավոտյան ժամը 8-ից մինչև երեկոյան 18.00:

Վարորդները երբեմն սահմանված ժամից ուշ են սկսում աշխատանքը, երբեմն՝ շուտ, երբեմն էլ մեքենաների անսարքության պատճառով օրվա կեսից դադարում են աշխատել:

Երթուղին սպասարկող «Քարափ Տրասն» ՍՊԸ տնօրեն Կամո Բաբայանը նշում է, որ Ալավերդու համայնքապետարանի հետ կնքած պայմանագրի համաձայն՝ իրենք պարտավորվում են Սանահին Սարահարթ-Ավտոկայան ուղղությամբ տրամադրել 2 մեքենա, մեկը՝ պահեստային: Ըստ աշխատանքային գրաֆիկի երթուղայինները պետք է դուրս գան երթուղի՝ ժամը մեկ:

«Ստացվում է, որ իրականում ընկերության վարորդները ոչ թե պայմանագրի համաձայն, այլ ի օգուտ քաղաքացիների են աշխատում, մեկ մեքենայի փոխարեն երթուղի հանելով 2 մեքենա, աշխատելով ոչ թե ժամը մեկ, այլ կես ժամը մեկ»,-ասում է Կամո Բաբայանը:

Երթուղայինների արժեքը կազմում է 100 դրամ, ճոպանուղին նույպես արժեր 100 դրամ: Վերջին մի քանի ամիսներին,մինչև ճոպանուղու վերջնական կանգ առնելը, զբոսաշրջիկները օգտվել են տրանսպորտային այս միջոցից՝ 500 դրամով: Ճոպանուղու տնօրինությունը այդ քայլին գնում է փոխադրամիջոցի ծախսերը հոգալու համար, սակայն դա էլ չի փրկում, որպեսզի ճոպանուղին շարունակի աշխատել:

Տաքսիները նույնպես այլընտրանք են չաշխատող ճոպանուղուն: Դրանց արժեքը՝700 դրամ է: Ալավերդցիները սակայն նշում են, որ եթե օրվա ընթացքում քաղաքում կարող ես հեշտությամբ տաքսի նստել, ապա վեցից հետո տաքսիները աշխատում են միայն կանչով, իսկ երեկոյան տասից հետո ըն դհանրապես չեն աշխատում: