Մաս 1
ՖԻԶԳՈՐՈԴՈԿ
Ֆիզիկոս Արտեմ Ալիխանյանի ջանքերով ստեղծված թաղամասը` Ֆիզգորոդոկն ասես Երևանից հեռու մի փոքրիկ «կղզյակ» լինի՝ կտրված քաղաքի աղմուկից ու շարժից:
Բյուրականի աստղադիտարանի տնօրեն Արեգ Միքաելյանի խոսքով, գիտավաններում մարդիկ ունեցել են ընկերական, բարեկամական շփումներ, որոնք երկար տարիներ պահպանել են:
«Մարդիկ միմյանց հետ շփվում են, գիտական մթնոլորտ է ստեղծվում, նույնիսկ գիտական չասեմ՝ ընկերական, բարեկամական: Հիշում եմ՝ ժամանակին, բոլոր աշխատակիցների երեխաները իրար հետ ասես մի համույթ կազմեին. իրար հետ մեծանում էին, ընկերանում: Մինչև հիմա էլ պահպանում են այդ ընկերությունը: Իսկ ինչո՞ւ է հարմար գիտավանը, որովհետև մոտիկ է, դուրս ես գալիս՝ մի քանի քայլից հիմնարկն է»,- ասում է Արեգ Միքաելյանը:
Ֆիզգորոդոկի բնակիչ` Ֆիզիկայի ինստիտուտի լաբորատորիայի ավագ գիտաշխատող Լև Կոզնիլերը երկար տարիներ աշխատել է Արագածում և Ֆիզիկայի ինստիտուտի լաբորատորիայում: Հետևում է երեք կայանների՝ «Արագածի», «Երևանի», «Ամբերդի» դեկտրների շարժին:
Նա մինչ այսօր շարունակում է իր ուսումնասիրությունները Ֆիզոգորոդոկի տարածքում գտնվող լաբորատորիայում: «Տարին մի քանի անգամ կոնֆերանսներ ենք անում, որպեսզի տպագրվող աշխատանքներին ծանոթանալուց բացի մենք էլ իրար տեսնենք, ճանաչենք»,- ասում է նա:
Սակայն Ֆիզգորոդոկի անդորրը խաղտվեց 2019 թվականին, երբ Երևանի քաղաքապետարանի որոշմամբ այստեղ տարածք սեփականաշնորհվեց, որից հետո այնտեղ իրականացվել են ծառահատումներ՝ 12 հարկանի բազմաբնակարան շենք կառուցելու համար:
Չնայած, որ բնակիչները պայքարել են, շենքը կառուցվել է, ապօրինի ծառահատումները ևս: Տարածքի շինաշխատանքների սեփականատերը «ՌԱՏԿՈ» ՍՊԸ-ի տնօրեն` Արթուր Մնացականյանն է:
Այդ ժամանակ մեծերն ու փոքրերը համախմբված պայքարել են գիտավանում արդարության հասնելու համար: Եղել են դեպքեր, որ բախումներ են ունեցել ոստիկանների հետ, որի ժամանակ ակտիվիստների շարքում գտնվող մանկահասակ երեխային ծեծել են ոստիկանները:
Ֆիզգորդոկում այս խնդրին շուրջ չորս տարի չեն կարողանում լուծում գտնել: Քաղաքապետին կից խորհրդի անդամ Վահրամ Ասատրյանն ասում է, որ բազմաթիվ անգամ ժողովների ժամանակ հիշեցրել են Ֆիզգորդոկում ծագած խնդիրը, սակայն վճռորոշ պատասխան չեն ստացել:
Այն վայրերը, որոնք մշակութային տարածքներ են համարվում, որոնք ունեն պատմական նշանակություն՝ համարվում են տեղի հիշողություն, բացատրում է գրականագետ, բանասիրական գիտությունների թեկանծու, մշակութային և սոցիալական լաբորատորիայի հիմնադիր՝ Տիգրան Ամիրյանը:

«Տեղի հիշողությունը մեր ինքությունն է, այսինքն, եթե կորցնենք Հայաստանում համարվող տեղի հիշողությունները, որոնք են օրինակ՝ գերեզմանատները, թանգարանները, մշակութային կոթողները՝ եկեղեցիներ, մատուռներ, ապա հայ լինելով հանդերձ կկորեցնենք մեր ինքնությունը», - ասաց նա:

Տիգրան Ամիրյանն այլ հետազոտողների հետ ուսումնասիրել է Երևանի Ֆիրդուս թաղամասը, հասականլու համար, թե ինչ նշանակություն ունի այն, որպես տեղի հիշողություն Երևանի բնակիչների համար: Նույնը կարող ենք ասել Ֆիզգորդոկի մասին:Այն նույնպես կարևոր է պահել տեղի հիշողության տեսանկյունից:

«Տեղի հիշողություն ասելիս, մենք նկատի ունենք ճարտարապետական, ուրբանիստական հիշողությունները: Այսինքն, առօրյա պրակտիկաների ֆունկցիաները, որոնք հիշեցնում են ճարտարապետությունը, քաղաքային, գյուղական, ուրբանիստական միջավայրերը: Կա նաև սոցիալական հիշողություն, որը ձևավորվում է այն մարդկանց մոտ, որոնք ապրել են տվյալ տարածքում, ստեղծելով տարիների հիշողություններ»,- ասաց Տիգրան Ամիրյանը:
Ճարտարապետ, տեղի բնակիչ Աշոտ Խաչատրյանը հիշեցնում է, որ ցանկացած շինարարական աշխատանքներ սկսելիս պետք է պահպանել Հայաստանում գործող քաղաքաշինական օրենքները, որոնք բավականին խիստ են: Բարձրահարկ շենքի կառուցումը խաթարում է բնակիչների նիստուկացը, գիտավանի անվտնագութոյունը, քանի որ տարածքում կան 3-4 հարկանի շենքեր և միայն այդ շենք է բարձրահարկ, որն էլ կառուցելիս խախտել են քաղաքաշինական նորմերը: Տարածքը կորցնում է ճարտարապետական անմիջականությունը:

«Շենքի կառուցապատման ընթացքում տեղի են ունեցել քաղաքաշինական խախտումներ, ինչը խանգարել է բնակիչների նիստուկացը, անհարմարություններ պատճառել նրանց: Եվ այդ ամենը նոր շենքի կառուցապատողին չի անհանգստացրել. տեղի բնակիչների բողոքի թեմաներից մեկն էլ դա է եղել»,- ասաց ճարտարապետը:

Ճարտարապետի խոսքով, մի քանի անգամ հանդիպումներ են ունեցել «ՌԱՏԿՈ» ՍՊԸ-ի այս շենքը կառուցող ճարտարապետի հետ: Սակայն հանդիպումներն ապարդյուն են եղել. չեն եկել ընդհանուր հայտարարի, արդյունքում սկսվել են շինարարական աշխատանքները՝ իրենց նախագծած հատակագծով:
Ֆիզգորոդոկի բնակիչ, ակտիվիստ Սեդա Գրիգորյանն ասում է, որ ամեն ինչ արել են բնակիչներով, որպեսզի կարողանան պահել քաղաքի աղմուկից կտրված, կանաչապատ և եզակի այն տարածքը, որն ունեն: Ըստ նրա՝ պետք է պայքարի միջոցով պահել գիտական մշակույթ ունեցող հանրային վայրը:

Քաղաքապետին կից խորհրդի անդամ Վահրամ Ասատրյանը, որը մի քանի տարի առաջ է տարածքում տուն գնել, արդեն իսկ իրեն համարելով Ֆիզգորոդոկի բնակիչ, հարկ է համարում խնդրին լուծումներ գտնել:

«Էս թաղամասն Արտեմ Ալիխանյանն է կառուցել, ոչ թե կառավարությունը: Մենք ինչո՞ւ պետք է թողնենք, որ այստեղ հեշտ կառուցվի բազմաբնակարան շենք», - ասում է նա:

Բնակիչների բողոքի հիմնական թեման եղել է այն, որ առանց իրենց հետ ընդհանուր համաձայնության գալու սկսել են ապօրինի ծառահատումներն ու շինաշխատանքները: Նրանք դեմ են եղել, որ գիտավանում կառուցվի 12 հարկանի բարձրահարկ շենք՝ 90 բնակարանով, ստորգետնյա և բացօթյա ավտոկայանատեղիներով: Ընդ որում՝ բացօթյա ավոտակայանտեղին պետք է լինի եռահարկ:
Մարդիկ հանգստությունն են գտնում են գիտավանում, նոր տներ են գնում: Վերջերս Վահրամ Ասատրյանի ջանքերով ծառատունկ են իրականացրել, հենց կառուցվող բազմաբնակարան շենքի դիմաց:
Բնակիչները շարունակում են ապրել իրենց բնականոն կյանքով, իսկ եթե պայքարի են դուրս գալիս, ապա միայն միասնական ուժերով:
~