Մաս 2
ԱՇՏԱՐԱԿԻ ԳԻՏԱՎԱՆ
Աշտարակ քաղաքի ծայրամասում Գիտությունների ազգային ակադեմիայի հովանու ներքո գործում են երկու գիտական ինստիտուտներ, որոնց շուրջ ժամանակին հիմնադրվել է երկու գիտավաններ:
Ինստիտուտներից մեկը՝ Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայինն է, որը կառուցվել է 1960-ականներին: Մյուսը՝ Ֆիզիկայի հետազոտությունների ինստիտուտն է, որը հիմնադրվել է 1968 թվականին: Տնօրենը եղել է ականավոր գիտնական Միքայել Տեր-Միքայելյանը: Նրա գլխավորությամբ ինստիտուտում կատարված աշխատանքները մեծ ճանաչում են ձեռք բերել, ոչ միայն հայակական գիտական հանրության շրջանակում, այլ նաև միջազգային:
Մինչ Հայաստանի անկախացումը Գիտավանում աշխատանքը բուռն է եղել:
Գործել է մանկապարտեզը, համայնքի ակումբը, որը երկար տարիներ եղել է նաև կինոթատրոն: Այստեղ եղել են գիտական լաբորատորիաներ, որոնք այլևս չեն գործում:
Այսօր Ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտի տարածքի միայն կեսն է պատկանում գիտավանին` տարածքի մի մասը զորամաս են դարձրել:
Գիտավանում ապրող գիտնականներն արդեն տարեցներ են: Նրանցից շատերն իրենց գործունեությունը սկսել և ավարտել են այստեղ: Մենք շրջեցինք Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտին կից Գիտավանում, սակայն բնակիչները չցանկացան խոսել տեսախցիկի առջև:
Այսօր Ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտի տարածքի միայն կեսն է պատկանում գիտավանին` տարածքի մի մասը զորամաս են դարձրել:
Գիտավանում ապրող գիտնականներն արդեն տարեցներ են: Նրանցից շատերն իրենց գործունեությունը սկսել և ավարտել են այստեղ: Մենք շրջեցինք Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտին կից Գիտավանում, սակայն բնակիչները չցանկացան խոսել տեսախցիկի առջև:
Ռադիոֆիզիկայի ինստիտուտի գիտավանի բնակիչ, լրագրող Յանա Շախրամանյանը պատմում է, որ այստել ձևավորվել է յուրահատուկ միջավայր:
Այստեղ էին գալիս աշխատելու հետազոտողներ ԽՍՀՄ տարբեր հանրապետություններից, ինչպես նաև Հայաստանի տարբեր շրջաններից: 1980-ների վերջում այստեղ են բնակվել նաև Ադրբեջանից տեղահանված հայերը, արցախցիները:
«Այստեղ հանդիպում են մարդիկ, հայեր, տարբեր տարածաշրջաններից, ինչը բավականին հետաքրքրիր համայնքի ձևավորման հիմք է: Այսինքն, կան մարդիկ, որոնք ունեն տարբեր բարբառներ, տարբեր մշակութային առանձնահատկություններ և Գիտավանը այս առումով միավորել է մարդկանց իրենց գիտական գործունեությամբ»,- պատմեց Յանան:
Հաճախ բնակիչները կազմակերպում են շաբաթօրյակներ և ծառատունկ: Սակայան ջանքերը բնականաբար համակարգված և բավարար չեն, որովհետև պետք է ընդհանուր համայնքային ուշադրություն:
«Մանկությունից հիշում եմ, որ գիտավանը միշտ եղել է և կա բավականին կանաչ թաղամաս, ցավոք հիմա տարածքը անխման է և պետք են ջանքեր անընդհատ հետևելու կանաչ տարածքներին: Եվ առհասարակ թաղամասը խնամելու համար»,- ասում է Յանան:
Գիտավանի այլ բնակիչները չցանկացան խոսել տեսախցիկի առջև` համաձայնեցին միայն ձայնագրվել: Բնակիչներից մեկն արդեն 40 տարի է, ինչ այստեղ է ապրում: Գիտավանում աշխատել է, իր խոսքով, «մոչնայա ստատուրնիկ» մասնագիտությամբ՝ պատրաստելով պղնձե լարեր: Այստեղ են ծնվել և մեծացել իր երեխաները:
«Նախկինում մի շենքից դուրս էին գալիս 12-ից 13 երեխա, հիմա շենք կա, որ մեկ երեխա էլ դուրս չի գալիս»,- ասում է նա:
Բացի գիտնականներից, այստեղ բնակություն են հաստատել նաև բանվորական ընտանիքներ: Խորհրդային միության փլուզումից հետո գիտավանում ապրել են միայն այն գիտնականները, որոնք այստեղ են աշխատել, իսկ մյուսներին զրկել են բնակարաններից:
Լուսանկարը` Յանա Շախրամանյանի ինստագրամյան էջից
Այստեղ էին գալիս աշխատելու հետազոտողներ ԽՍՀՄ տարբեր հանրապետություններից, ինչպես նաև Հայաստանի տարբեր շրջաններից: 1980-ների վերջում այստեղ են բնակվել նաև Ադրբեջանից տեղահանված հայերը, արցախցիները:
«Այստեղ հանդիպում են մարդիկ, հայեր, տարբեր տարածաշրջաններից, ինչը բավականին հետաքրքրիր համայնքի ձևավորման հիմք է: Այսինքն, կան մարդիկ, որոնք ունեն տարբեր բարբառներ, տարբեր մշակութային առանձնահատկություններ և Գիտավանը այս առումով միավորել է մարդկանց իրենց գիտական գործունեությամբ»,- պատմեց Յանան:
Հաճախ բնակիչները կազմակերպում են շաբաթօրյակներ և ծառատունկ: Սակայան ջանքերը բնականաբար համակարգված և բավարար չեն, որովհետև պետք է ընդհանուր համայնքային ուշադրություն:
«Մանկությունից հիշում եմ, որ գիտավանը միշտ եղել է և կա բավականին կանաչ թաղամաս, ցավոք հիմա տարածքը անխման է և պետք են ջանքեր անընդհատ հետևելու կանաչ տարածքներին: Եվ առհասարակ թաղամասը խնամելու համար»,- ասում է Յանան:
Գիտավանի այլ բնակիչները չցանկացան խոսել տեսախցիկի առջև` համաձայնեցին միայն ձայնագրվել: Բնակիչներից մեկն արդեն 40 տարի է, ինչ այստեղ է ապրում: Գիտավանում աշխատել է, իր խոսքով, «մոչնայա ստատուրնիկ» մասնագիտությամբ՝ պատրաստելով պղնձե լարեր: Այստեղ են ծնվել և մեծացել իր երեխաները:
«Նախկինում մի շենքից դուրս էին գալիս 12-ից 13 երեխա, հիմա շենք կա, որ մեկ երեխա էլ դուրս չի գալիս»,- ասում է նա:
Բացի գիտնականներից, այստեղ բնակություն են հաստատել նաև բանվորական ընտանիքներ: Խորհրդային միության փլուզումից հետո գիտավանում ապրել են միայն այն գիտնականները, որոնք այստեղ են աշխատել, իսկ մյուսներին զրկել են բնակարաններից:
Լուսանկարը` Յանա Շախրամանյանի ինստագրամյան էջից
Գիտավանը կտրված է քաղաքից: Ասես գողտրիկ գյուղակ լինի: Քայլելով տարածքում` լսվում էր թռչունների ծլվլոցը, մարդիկ զբաղված են գարնանային առօրյա գործերով: Շուրջբոլորը կանաչ է և հանգիստ:
«Հիմա շատ են ուզում տարածքում տներ գնել՝ իրենց հանգստության համար»,- ասում էր տեղի բնակիչներից մեկը:
Մեր զրույցին միանում են երկու կին, որոնք ևս աշխատել էին գիտավանում: Նրանց հետ խոսելիս պարզ դարձավ, որ այստեղ կան խնդիրներ ոռոգման ջրի, հանրային տրանսպորտի, ինչպես նաև խանութների պակաս կա:
Ովքեր ունեն մեքենա կարողանում են անհրաժեշտ ապրանքները հասցնել Աշտարակից, իսկ ովքեր ոչ` հաճախ կանգնում են խնդրի առջև:
«Յուրաքանչյուր առավոտ ժամը 9:00-ին, 9:30 կամ 11:00-ին, բերում են հաց: Մեծահասակների համար այդ խնդիրը մեծ դժվարություն է ստեղծում»,-ասում է կանանցից մեկը:
Ստացվում է այնպես, որ մեկը կարողանում է այդ ժամին տեղ հասնել և օրվա հացը վերցնել, մյուսը մնում է առանց հաց:
Ովքեր ունեն մեքենա կարողանում են անհրաժեշտ ապրանքները հասցնել Աշտարակից, իսկ ովքեր ոչ` հաճախ կանգնում են խնդրի առջև:
«Յուրաքանչյուր առավոտ ժամը 9:00-ին, 9:30 կամ 11:00-ին, բերում են հաց: Մեծահասակների համար այդ խնդիրը մեծ դժվարություն է ստեղծում»,-ասում է կանանցից մեկը:
Ստացվում է այնպես, որ մեկը կարողանում է այդ ժամին տեղ հասնել և օրվա հացը վերցնել, մյուսը մնում է առանց հաց:
Նախորդ
Գլխավոր էջ
Հաջորդ
Ֆիզգորոդոկ
~